Academydd o Fangor yn cefnogi rhieni ifanc

O ystyried y penawdau a welir am dadau eithriadol ifanc a daliadau cyffredinol am geisiadau am fudd-daliadau a thai, mae magu plant gan rieni ifanc iawn wedi dod i gael ei weld fel perygl i gymdeithas.  Fodd bynnag, mae astudiaeth ymchwil ddiweddar o Fangor ar y project 'Rhieni Ifanc Ni' a gynhelir gan GISDA ar draws Gogledd Orllewin Cymru, yn herio'r safbwyntiau hynny. 

Rhoddodd y project Rhieni Ifanc Ni gefnogaeth unigol i dros 100 o rieni dan 25 oed, y rhan fwyaf ohonynt yn famau.  Ei brif nod oedd datblygu gallu rhieni i ymdopi.   Roedd agweddau ar hyn yn cynnwys hyrwyddo cynhwysiad economaidd drwy gefnogi rhieni i ennill cymwysterau perthnasol, cefnogi cysylltiadau teuluol a galluogi rhieni i ffurfio rhwydweithiau â rhieni eraill. 

Cyflawnodd Prifysgol Bangor astudiaeth flwyddyn o hyd yn ymwneud â phrofiadau rhieni o 'fagu gwytnwch'.    Arweiniwyd yr astudiaeth gan Dr Myfanwy Davies ac fe'i gwnaed gan Karen Wyn Jones ac Elin Williams yn yr Ysgol Gwyddorau Cymdeithas. 

Darganfu bod syniadau a dyheadau rhieni ifanc ynghylch magu plant yn eithriadol debyg i rai rhieni hŷn.

Roedd rhieni eisiau datblygu perthynas rwydd, di-straen a chefnogol gyda'u plant.  Roedd y rhain wedi'u seilio ar eu hatgofion cadarnhaol o'u plentyndod hwy eu hunain yn eu bro, cymryd risgiau a pherthynas â brodyr a chwiorydd a chefndryd/cyfnitherod.   Dywedodd rhieni eu bod yn teimlo bod pobl yn gweld bai arnynt a'u condemnio mewn cymunedau lle mae rhieni ifanc iawn yn brin ac amlwg.  Fe wnaethant ddweud hefyd bod problemau gyda diffyg cludiant a chostau cludiant yn eu gwneud yn fwy ynysig.  Fe wnaeth ymyriadau ymarferol a rhad gan y project ddod â rhieni at ei gilydd a'u galluogi i fod gyda'u plant mewn awyrgylch fwy ymlaciol na'r cartref. Roedd gallu rhannu profiadau a chynnig cefnogaeth i rieni eraill yn werthfawr iawn yn eu golwg a theimlai rhieni'n falch o'u llwyddiannau ar ôl medru eu rhannu ag eraill.   Gwerthfawrogwyd yn arbennig gefnogaeth gan gyfoedion-fentoriaid a oedd wedi bod yn rhieni ifanc eu hunain.

Roedd rhai'n gweld dychwelyd i weithio neu i astudio'n broblemus gan ystyried bod hynny'n achosi tensiwn o ran lle canolog y plentyn yn eu bywydau.  I lawer, fodd bynnag, roedd gwaith yn cael ei ystyried yn hynod bwysig gan ei fod yn rhoi esiampl i'r plant ei dilyn.   Ystyriwyd gwytnwch yn nhermau ennill hyder ac ymdopi.  Fe'i gwelwyd yn nhermau hanes o drafferthion a gwaradwydd mewn plentyndod, ond roedd yn ymwneud hefyd â set o sgiliau a ddysgwyd drwy'r project, megis cael gwybodaeth a chefnogaeth a'u rheoli, er mwyn lliniaru effeithiau incwm isel ac unigedd gwledig. 

Meddai Dr Davies, arweinydd yr ymchwil:  "Mae'r canlyniadau'n tanseilio'r syniad bod rhieni ifanc yn grŵp ar wahân.  Er bod dod yn rhieni wedi bod yn sioc i'r rhan fwyaf ohonynt, roedd eu syniadau a'u dyheadau ynghylch magu plant yn hynod debyg i rai rhieni hŷn. 

I'r bobl ifanc hyn, mae'r trawsnewid drwy ddod yn rhieni yn bwynt allweddol pryd y gall eu llwybrau newid.  Yng Ngwynedd mae rhieni ifanc yn debygol o fod yn ynysig yn gymdeithasol a daearyddol a gallant yn aml deimlo'r profiad yn llethol.  Mewn amodau fel y rhain, gall plant beidio â chael y gefnogaeth y maent ei hangen a all arwain at ystod o ganlyniadau gwael, yn cynnwys tangyflawni academaidd a throseddu mewn rhai achosion.  Trwy ymyrryd i gefnogi rhieni mewn ffyrdd syml iawn, weithiau drwy ddim ond trefnu cludiant a chyfle i gyfarfod â rhieni eraill a rhannu profiadau, fe wnaeth y project gefnogi eu trawsnewid i fod yn rhieni hyderus a fydd, mae'n fwy na thebyg, yn arwain at well canlyniadau i'w plant.  Mewn llawer achos mae rhieni a gyfarfu â'i gilydd drwy'r project yn parhau i gefnogi ei gilydd. 

Roedd y project hwn yn unigryw o ran rhoi cefnogaeth mewn cymuned wledig a gallu gwneud hynny'n ddwyieithog.  Oherwydd iddo gael ei gyllido gan y loteri mae'n dod i ben ac ni fydd modd ei gyllido yn yr un ffordd.  Rydym yn gwybod iddo gyflawni'r newidiadau roedd wedi eu haddo ar gost fechan iawn ac mae'n ymddangos yn annheg na fydd cefnogaeth dra gwerthfawr yn ystod y cyfnod allweddol hwn ym mywydau rhieni ifanc ar gael mwyach." 

Ar raglen materion cyfoes 'Y Byd ar Bedwar' ar S4C neithiwr edrychwyd yn fanwl ar y project Rhieni Ifanc Ni a'r ymchwil a wnaed ym Mangor.   Bydd Dr Davies hefyd yn trafod yr ymchwil ar newyddion ITV heno (29/03).   

Dyddiad cyhoeddi: 29 Mawrth 2017