Arbenigwyr o Brifysgol Bangor yn cynnig fideos arlein i helpu plant gadw’n heini yng nghyfnod cyfyngiadau COVID-19
Lauren Toal (chwith) a'r Athro Pauline Horne
Mae rhaglen ymarfer corff arloesol i blant wedi cael ei lansio yng ngogledd Cymru ynghanol ofnau y gallai'r cyfyngiadau symud yn sgil Covid-19 arwain at gynnydd enfawr mewn gordewdra ymhlith plant.
Mae Dynamic Dudes, cyfres fideo ddwyieithog newydd Prifysgol Bangor, bellach ar gael am ddim ar-lein a phrofwyd ei bod yn llwyddo i gael plant rhwng 4 ac 11 oed i symud - mae astudiaethau wedi dangos cynnydd sy'n cyfateb i dros hanner milltir fesul cyfnod o 20 munud.
Yn ôl arbenigwyr iechyd, mae traean y plant eisoes dros eu pwysau wrth ddechrau yn yr ysgol gynradd ac mae pryder cynyddol y gallai'r cyfyngiadau coronafeirws wneud pethau'n waeth byth.
Mae fersiwn ddiweddaraf y rhaglen arloesol hon, a grëwyd gan dîm y brifysgol ac arbenigwyr lleol, yn dysgu plant sut i wneud amrywiaeth eang o symudiadau allweddol ym maes crefftau ymladd, dawns, pêl-droed a gymnasteg.
Mae Dynamic Dudes wedi ei lunio i gyd-fynd â rhaglen arobryn y brifysgol, Food Dudes, a ddatblygwyd yn y lle cyntaf gan y diweddar Athro Fergus Lowe, yr Athro Pauline Horne a'u tîm i alluogi plant i fwynhau bwyta ffrwythau a llysiau - mae 1.6 miliwn o blant ledled y byd wedi cymryd rhan yn y rhaglen hyd yma.
Mae gan fideos gweithgareddau newydd Dynamic Dudes naws ffres, ac maent yn cynnwys disgyblion ysgol a recriwtiwyd yn lleol. Mae'r Dynamic Dudes yn awr yn barod i ddod i'r adwy gyda'u hymarferion sgiliau sy'n addas i'r teulu ac yn addas i'w gwneud yn y tŷ.
Yr Athro Pauline Horne, o Ysgol Seicoleg y brifysgol, a greodd y cysyniad Dynamic Dudes ac mae wedi arwain gwaith y tîm o ddatblygu'r gyfres newydd, sydd ar gael trwy wefan newydd
Meddai: “Roeddem eisoes yn wynebu epidemig gordewdra ymhlith plant, her iechyd cyhoeddus ledled y byd, ac er bod y cyfyngiadau a osodwyd oherwydd argyfwng Covid-19 yn hanfodol, gallai cyfyngiadau symud am gyfnod hir arwain at blant yn gwneud llai fyth o ymarfer corff a bwyta hyd yn oed mwy o fwyd afiach.
“Mae Dynamic Dudes wirioneddol yn gweithio a phrofwyd ei fod yn bodloni'r targedau gweithgaredd dyddiol yn yr ysgol a argymhellir gan brif swyddogion meddygol y DU.
“Rydym yn gwybod bod 30 y cant o blant sy'n dechrau yn yr ysgol gynradd eisoes dros eu pwysau ond mae'r ymchwil a wnaed gennym mewn ysgolion yng ngorllewin canolbarth Lloegr ac yng Nghymru yn dangos bod Dynamic Dudes yn cynyddu ffitrwydd a gweithgaredd dyddiol ac yn cael effaith gadarnhaol ar faint eu canol.
“Roedd y plant yn gwisgo pedometr a ddangosodd bod eu gweithgaredd yn yr ysgol wedi cynyddu 800 cam y dydd ar gyfartaledd - tua'r un peth â mynd i redeg am hanner milltir. ”
Yn ogystal â chael ei dreialu gan ysgolion ledled y DU, cafodd Dynamic Dudes ei arddangos mewncynhadledd ryngwladol yn Zagreb yng Nghroatia yn 2017.
Meddai Lauren Toal, Swyddog Cefnogi Projectau Ymchwil yng Nghanolfan Ymchwil Bwyta a Gweithgaredd y brifysgol ac aelod hanfodol o dîm yr Athro Horne: “Rydym wedi creu'r gyfres Dynamic Dudes yn Gymraeg a Saesneg ac mae bellach ar gael am ddim ar y rhyngrwyd.
“Gwnaethom feddwl bod gennym yr adnodd newydd gwych hwn wedi ei lunio i'w ddefnyddio mewn dosbarth ysgol ond ar hyn o bryd mae teuluoedd yn gorfod treulio'r rhan fwyaf o'r diwrnod yn y tŷ, ac mae'n siŵr bod hynny'n anodd iawn i rieni ac yn rhwystredig i'w plant.
“Mae 36 o fideos cyflym a difyr wedi eu cynhyrchu gyda chymorth arbenigwyr mewn amrywiaeth o weithgareddau chwaraeon a hamdden, wedi eu recriwtio o'r brifysgol ac o'r gymuned leol, a'r syniad yw dysgu sgiliau symud hynod o cŵl i blant ym maes dawns, crefftau ymladd, gymnasteg a phêl-droed sy'n heriol ond hefyd yn ddiogel i blant oed ysgol gynradd eu gwneud."
Mae'r fideos, sy'n cynnwys pobl ifanc o'r ardal leol yn bennaf, ar dair lefel, sef dechreuwyr, uwch a'r lefel uchaf un.
Maent yn cynnwys y Dynamic Dudes Razz, Rocco, Charlie a Tom yn dangos symudiadau o grefftau ymladd, gymnasteg, pêl-droed a dawns i roi pwl iach o weithgaredd i blant sydd hefyd yn bodloni canllawiau gweithgaredd dyddiol prif swyddogion meddygol y DU ar gyfer diwrnod ysgol.
Meddai'r Athro Horne: “Rydym wedi cael llawer iawn o help gan arbenigwyr eraill yn y brifysgol a'r gymuned leol , maent wedi bod yn rhyfeddol o hael gyda’u harbenigedd a’u hamser.
“Mae hyn yn arbennig o wir am y gwneuthurwr ffilmiau Mathew Owen, o Ysgol Cerddoriaeth a'r Cyfryngau ym Mhrifysgol Bangor, mae ei ffilmio gwych, ei effeithiau arbennig a'i sgiliau cynhyrchu fideo wedi bod yn hanfodol i lwyddiant y project.
“Mae Mathew yn ddwyieithog, yn hynod amyneddgar ac yn fedrus iawn wrth gymell perfformiadau rhagorol gan actorion ifanc.
“Mae ei sgiliau fel gwneuthurwr ffilmiau a’i allu yn y Gymraeg wedi bod yn amhrisiadwy trwy gydol y project tra bod Dr Laura Timmis hefyd wedi helpu i recriwtio plant, gan ddysgu symudiadau’r Dudes iddynt, ac yn eu cefnogi trwy gydol y ffilmio.
“Dewiswyd y symudiadau gan arbenigwyr ac mae'r rhai a gyflwynir yn y fideos yn rhai y gellir eu perfformio mewn ystafell ddosbarth felly maent hefyd yn ddelfrydol i blant berfformio yn eu cartrefi yn ystod y cyfyngiadau symud.
“Rydym yn arbennig o awyddus i roi cyfle i deuluoedd sy’n byw mewn fflatiau, sy'n siŵr o fod yn teimlo’n hynod o rwystredig ac ynysig ar hyn o bryd.”
Daeth Lauren, sydd â gradd Meistr mewn Seicoleg o Fangor ac sydd ar hyn o bryd yn astudio'n rhan-amser am ddoethuriaeth, i'r brifysgol o Newry, yng Ngogledd Iwerddon, ar ysgoloriaeth ac mae'n chwarae pêl-droed Gaeleg yn ogystal â phêl-droed i dîm merched lleol Bethesda.
Ychwanegodd: "Gellir gwylio'r fideos yn hawdd trwy'r wefan ar unrhyw adeg, felly gallwch eu gwylio gartref ar unrhyw ddyfais, yn cynnwys ffôn symudol, pan fydd yn gyfleus i chi.
"Amcan y fideos yw cynyddu ffitrwydd a hefyd dysgu sgiliau symud sylfaenol newydd i blant mewn nifer o wahanol weithgareddau chwaraeon a hamdden i'w hysbrydoli i fod yn egnïol yn awr ac yn ddiweddarach mewn bywyd.
“Maent yn berffaith ar gyfer y sefyllfa bresennol oherwydd maent wedi eu llunio i gael eu perfformio mewn lle cyfyng mewn ystafell ddosbarth ond maent yr un mor hawdd eu gwneud yn y tŷ. Maent hefyd yn hwyl ac yn egnïol a gall mamau a thadau ymuno hefyd.”
Ymunwch yn yr hwyl fan hyn
Dyddiad cyhoeddi: 7 Mai 2020