Coffau hanesydd modern cyntaf Cymru
Caiff hanesydd a newidiodd y modd yr astudir hanes Cymru ei goffau gyda darlith gyhoeddus a gynhelir pob yn ail flwyddyn ym Mhrifysgol Bangor.
Bydd y ddarlith J.E. Lloyd gyntaf yn trafod ei ddehongliad ef o hanes Cymru. Cynhelir y ddarlith nos Wener 22 Hydref ym Mhrif Ddarlithfa’r Celfyddydau, Prifysgol Bangor ac mae'n agored i bawb.
J.E.LloydBu John Edward Lloyd (1861–1947) yn rhan bwysig o hanes cynnar Coleg Prifysgol Gogledd Cymru, Bangor lle bu’n Gofrestrydd (1892-1920) ac yn Athro Hanes (1899-1930).
Fel esbonia’r Athro Huw Pryce o Ysgol Hanes, Hanes Cymru ac Archeoleg Prifysgol Bangor: “Mae J.E. Lloyd fwyaf adnabyddus am ei lyfr mewn dwy gyfrol, A History of Wales from the Earliest Times to the Edwardian Conquest, a gyhoeddwyd ym mis Ionawr 1911. Yn y llyfr hwn, chwalodd Lloyd llawer iawn o’r chwedlau yn ymwneud â hanes Cymru, gan ei wneud yn bwnc academaidd modern wedi ei seilio ar ddadansoddiad trwyadl a beirniadol o ffynonellau gwreiddiol. Ar yr un pryd, fel rhywun a gymerodd ran weithredol yn y diwygiad addysgol a diwylliannol yng Nghymru ar ddiwedd y 19eg ganrif a dechrau’r 20fed ganrif, nod ei bwyslais ar ysgoloriaeth feirniadol oedd dangos bod gan genedligrwydd Cymreig seiliau cadarn yn y gorffennol - ac nid mewn chwedlau.
Traddodir y ddarlith ‘Kings, Saints, and Tribal Society: J. E. Lloyd on Early Medieval Wales’ gan yr Athro Thomas Charles-Edwards, Jesus Professor of Celtic ym Mhrifysgol Rhydychen. Yn y ddarlith hon, bydd yn trafod dehongliad J.E. Lloyd o hanes cynnar Cymru o safbwynt ei astudiaeth ei hun o'r cyfnod ganrif yn ddiweddarach.
Mae’r Athro Charles-Edwards yn ysgolhaig nodedig ym maes hanes a llenyddiaeth cynnar Cymru ac Iwerddon, a systemau cyfreithiol Cymru yn yr Oesoedd Canol ac Iwerddon yn y cyfnod cynnar. Mae’n Gymrawd o’r Academi Brydeinig, yn Aelod er Anrhydedd o Academi Frenhinol Iwerddon ac yn Gymrawd o Gymdeithas Ddysgedig Cymru. Mae ei gyhoeddiadau niferus yn cynnwys gweithiau pwysig megis Early Irish and Welsh Kinship (Oxford University Press, 1993) a Early Christian Ireland (Cambridge University Press, 2000). Mae newydd orffen ysgrifennu llyfr swmpus arall, sef Wales and the Britons, 350–1064, i’w gyhoeddi gan Oxford University Press.
Dyddiad cyhoeddi: 12 Hydref 2010