Datgelu bod y Cobra Affricaniadd anferth gyffredin yn bum rhywogaeth wahanol
Cobra Ddu'r Fforest yw'r enw cyffredin a argymhellir ar gyfer un o'r rhywogaethau newydd.: Naja guineensis llun gan L ChirioMae’r cobraod ymysg y nadroedd gwenwynig mwyaf adnabyddus. Eto, mae papur ymchwil newydd (ZOOTAXA 1 Awst 2018 http://dx.doi.org/10.11646/zootaxa.4455.1.3) wedi dangos bod un rhywogaeth o gobra, sef cobra’r fforest, yn cwmpasu pum rhywogaeth wahanol mewn gwirionedd. Mae dwy o’r rhywogaethau hyn, Cobra Ddu’r Fforest a Chobra Rhesog Gorllewin Affrica, yn hollol newydd i wyddoniaeth ac yn cael eu henwi am y tro cyntaf yn y papur hwn.
Meddai’r herpetolegydd, Dr Wolfgang Wüster, o Ysgol Gwyddorau Naturiol Prifysgol Bangor, a fu’n arwain y tîm ymchwil rhyngwladol:
“Mae cobra’r fforest ymysg y nadroedd gwenwynig mwyaf, gan gyrraedd bron i dair metr o hyd, ac maent yn gyffredin ac yn niferus mewn nifer o rannau o Affrica, a hefyd fel un o’r rhywogaethau sy’n cael eu cadw mewn sw, ar gyfer ymchwil neu mewn casgliadau preifat. Mae’r ffaith bod neidr mor eiconig yn cynnwys pum rhywogaeth ddirgel - a fu’n cuddio dan ein llygaid - yn dangos cymaint sydd eto i’w ddarganfod am y byd naturiol. Yn anffodus, hyd yn oed wrth i ni wneud y darganfyddiadau hyn, bydd rhywogaethau unigol yn diflannu cyn i ni ddod i wybod am eu bodolaeth.”
Cyn canfod y rhywogaethau newydd, ni ystyriwyd bod cobra’r fforest dan fygythiad. Ond gall rhai o’r rhywogaethau newydd fod felly, oherwydd eu bod yn llai niferus ac i’w cael mewn ardaloedd llawer mwy cyfyngedig. Oherwydd hynny, maent mewn mwy o berygl drwy i goedwigoedd ddiflannu neu drwy eu hela ar gyfer eu cig. Mae’r darganfyddiad yn codi mwy o gwestiynau am eu statws a fydd o ddefnydd wrth eu gwarchod.”
Yn hanesyddol, roedd naturiaethwyr yn dibynnu ar y gwahaniaethau a oedd yn amlwg i’r llygad er mwyn gwahaniaethu rhwng rhywogaethau, ond mae rhywogaethau cobra’r fforest yn edrych yn eithaf tebyg i’w gilydd. Er bod gwahaniaethau ym mhatrwm a nifer y cennau wedi eu nodi, oherwydd eu tebygrwydd i hyd yn oed y llygad mwyaf craff, byddai adnabyddiaeth gywir o’r rhywogaethau wedi bod yn amhosib cyn dyfodiad technegau genynnol DNA.
Cobra Rhesog Gorllewin Affrica yw'r ail rhywogaeth i'w henwi am y tro cyntaf yn y papur hwn.: Naja savannula llun gan J-F Trape“Daeth ein harwydd cyntaf nad un rhywogaeth mo cobra’r fforest wrth i ni roi sbesimenau yr oeddem yn meddwl nad oedd gwahaniaeth rhyngddynt ond o ran patrwm lliw dan rediad DNA a chael gwahaniaethau enfawr rhyngddynt, llawer mwy nag sydd rhwng rhywogaethau cobraod eraill,” meddai Wolfgang Wüster.
Meddai Nicholas Casewell o Ysgol Meddyginiaeth Trofannol Lerpwl: “Mae goblygiadau o bwys i’r darganfyddiadau yma o ran trin brathiadau nadroedd. Rydym yn gwybod y gall cyfansoddiad gwenwyn amrywio rhwng rhywogaethau nadroedd, ac mae darganfod bod y neidr gyffredin hon yn wir yn bum rhywogaeth wahanol yn bwysig iawn o safbwynt meddygol. Mae’n golygu bod angen rhagor o waith i sicrhau bod gwrth-wenwynau sydd yn cael eu defnyddio i drin brathiadau gan gobra’r fforest yn gydnaws gyda’r holl rhywogaethau.”
Bu dau fyfyriwr gradd Meistr o Brifysgol Bangor, Richard Storey a Cara Hall, yn gweithio ar ochr foleciwlaidd y project fel rhan o’u gradd ac maent yn cael eu henwi fel cyd-awduron y papur ymchwil. Mae rhestr yr awduron hefyd yn cynnwys herpetolegydd arall a hyfforddwyd ym Mangor, Axel Barlow, sydd bellach ar staff Prifysgol Postdam yn yr Almaen.
Dyddiad cyhoeddi: 2 Awst 2018