Defnyddio modelau i ddeall hydrodynameg

Efelychiad cyfrifiadurol sy’n rhagfynegi cerhyntau llanw o amgylch Ynys Môn.Mae technoleg llanw a thonnau o’r diwedd wedi dechrau yn boblogaidd, ac mae Prydain yn arwain y byd ym maes ynni o’r tonnau a’r llanw. Mae Prifysgol Bangor yn chwarae rhan allweddol yn natblygiad yr adnodd ynni adnewyddol bwysig hon. Fel y mae’r diwydiant yn symud tuag at fasnacheiddio ar raddfa fawr, mae arbenigwyr yn yr Ysgol Gwyddorau Eigion yn gweithio i gynyddu effeithlonrwydd dyfeisiau i’r eithaf.

Mae dyfeisiau tonnau a llanw yn cael eu dylunio i sicrhau eu bod yn cynhyrchu cymaint o ynni â phosibl, gan weithredu o fewn ystod amgylcheddol penodol. Drwy raglen SEACAMS, menter a ariennir yn rhannol gan Swyddfa Cyllid Ewropeaidd Cymru, rhan o Lywodraeth Cymru, mae gwyddonwyr y Brifysgol yn rhannu’r wybodaeth a’r cyfleusterau diweddaraf efo cwmnïau. Mae modelau Seacams yn rhagfynegi’n gywir gerhyntau llanw, uchderau tonnau a pharamedrau pwysig eraill ym mhob rhan o’r golofn ddŵr, er mwyn adnabod y lleoliadau a’r amgylchiadau gorau i ddyfeisiadau tonnau a llanw, ac i brofi ymddygiad prototeipiau a tyrbeini raddfa fasnachol.

“Mae gwaith cychwynnol wedi helpu cwmnïau sydd am ddeall sut gallai dyfeisiau weithredu mewn cyflyrau môr arferol ac eithafol yn eu maes arbennig nhw,” esboniodd Dr Reza Hashemi, modelwr SEACAMS.

Mae Marine Current Turbines (MCT), sy’n eiddo i Siemens, yn datblygu technoleg cynhyrchu ynni o gerhyntau llanw, a hynny ar raddfa fawr, ac mae ar fin rhoi’r trawsnewidyddion ynni llanw cyntaf ar waith ym Mhrydain. Bydd y rhain yn cael eu defnyddio wrth Ynysoedd y Moelrhoniaid (Skerries) oddi ar arfordir gogledd orllewin Môn, a chafwyd caniatâd ar gyfer casgliad a fydd yn cynhyrchu hyd at 10MW. Yn ddiweddar, bu MCT yn gweithio gyda thîm modelu SEACAMS i ddeall y safleoedd gorau ar gyfer datblygu ffermydd ynni morol yn y dyfodol.

“Mae modelu hydrodynamig yn amhrisiadwy i adnabod yn gyflym y safleoedd gorau i sicrhau perfformiad gorau posibl ein trawsnewidyddion ynni llanw, drwy ddeall mwy am yr amgylchedd ffisegol newidiol y byddant yn gweithredu ynddo dros gyfnodau hir o amser,” adroddodd Dr Scott Couch, Prif Ddadansoddwr Adnoddau MCT.

Mae modelau rhifiadol yn gymhleth ac maent yn gofyn am lawer iawn o bŵer prosesu, yn ogystal ag arbenigedd modelu, ac yn aml nid oes gan fusnesau bach a chanolig masnachol y gallu na’r arian i wneud y gwaith eu hunain. Mae rhaglen SEACAMS yn galluogi i’r cwmnïau gael mynediad at yr adnoddau hyn, a hynny wedi ei ariannu.

“Bydd datblygiad parhaus modelau tri dimensiwn yn effeithio ar y ffordd y caiff dyfeisiau eu gosod gan eu bod yn rhagfynegi’r amrywiad yng nghyflymder y dŵr ym mhob rhan o’r golofn, a’r effaith y caiff y dyfeisiau ar yr amgylchedd o’u cwmpas,” nododd Reza.

“Mae’n hanfodol i ni feithrin dealltwriaeth mor drylwyr â phosibl o’r amgylchedd y bydd ein dyfeisiau’n gweithredu ynddo. Mae SEACAMS yn darparu’r newid sylweddol mewn gallu modelu sydd ei angen i gyflymu’r broses o ddatblygu ein diwydiant,” dywedodd Scott.

“Mae’r sector pwysig yma yn newid o fod yn dechnoleg ddatblygol i fod yn ddiwydiant masnachol hyfyw, a bydd yn gallu darparu ynni glân sylweddol ar gyfer Prydain. Mae’n bwysig i’r technolegau hyn gael eu cefnogi drwy waith datblygu a phrofi masnachol cynnar er mwyn meithrin hyder y farchnad a denu buddsoddiad. Mae llawer o’r busnesau yn y farchnad hon yn fentrau bach a chanolig, ac mae croeso mawr i’r math o gymorth ymchwil ac arbenigedd academaidd a gynigir gan y rhaglen SEACAMS, gan ei bod yn creu hyder yn y dechnoleg a’i phroffidioldeb yn y dyfodol,” gorffennodd Dr Stephanie Merry, Pennaeth Morol y Gymdeithas Ynni Adnewyddol.

Dyddiad cyhoeddi: 11 Rhagfyr 2013