E-goeden gyda dail solar yn teithio i ŵyl Glastonbury

Bydd y rhai sy’n mynd i ŵyl Glastonbury eleni yn cael cyfle i weld e-goeden yn y  stondin ‘Rhyfeddodau Cudd y Goedwig’.

Cynhyrchwyd yr ‘e-goeden’ gan Dr Andy Smith, Uwch Ddarlithydd mewn Coedwigaeth ym Mhrifysgol Bangor, mewn cydweithrediad â Nigel Fisher, Ceidwad Coedydd Wytham, a’i dîm ym Mhrifysgol Rhydychen. Bydd yr e-goeden yn ffurfio rhan o’r sioe deithiol ‘Sex & Bugs & Rock 'n Roll’  a grëwyd gan ymchwilwyr Prifysgol Lancaster, ac a hyrwyddir gan y British Ecological Society, fel ffordd o ddod â gwyddoniaeth i’r cyhoedd.

Bydd yr e-goeden, sy’n cynnwys paneli solar yn lle dail, yn sefyll y tu allan i’r stondin ac yn dangos mewn amser real sut mae coed yn  cymryd carbon o’r atmosffer a’i storio. Tu mewn i’r stondin, bydd ‘Rhyfeddodau Cudd y Goedwig’ yn rhoi cyfle i bobl weld coedwigoedd mewn goleuni newydd. O 21 Mehefin, gall ymwelwyr weld mathau anarferol o fuwch goch gwta'r goedwig a ffwng rhyfeddol wrth chwarae gemau diddorol neu ddysgu am y bacteria sy’n llechu ar eu cit gwersylla!

Meddai Dr Andy Smith o Ysgol Yr Amgylchedd, Adnoddau Naturiol a Daearyddiaeth, Prifysgol Bangor:

“Mae’r rhan fwyaf ohonom yn deall bod coed yn cymryd carbon o’r atmosffer ar ffurf carbon deuocsid, ond mae’n anodd dychmygu faint yn union o garbon deuocsid sy’n cael ei gymryd a’i storio. Syniad yr e-goeden yw dangos mewn amser real pa mor gyflym y mae coeden yn cymryd carbon o dan amodau golau gwahanol. Mae gan yr e-goeden ‘ddail’ solar sydd wedi eu cysylltu â ‘monitor’ solar amser real, fydd yn dangos faint o garbon sy’n cael ei gymryd gan y ‘dail’ a’i storio ym miomas (corff) yr e-goeden. Mae’r e-goeden yn gweithio trwy fesur allbwn y dail solar, yn ôl faint o olau maent yn eu cael, ac yna’n cyfrifo  faint o garbon sy’n cael ei amsugno gan ddefnyddio’r berthynas syml  rhwng arwynebedd deilen a ffotosynthesis. Hynny yw, mae amsugno golau yn berthnasol i ffotosynthesis dail sy’n effeithio ar faint o garbon a gymerir. Rwy’n gobeithio y bydd yr e-goeden yn ffordd ddiddorol a hwyliog  o ddangos i’r bobl yng ngŵyl Glastonbury, beth yw swyddogaeth coedwigoedd wrth liniaru newid yn yr hinsawdd.”

Dros y blynyddoedd, mae miloedd o bobl a deithiodd i’r ŵyl wedi gweld ecoleg ddiddorol yn y babell wyddoniaeth, yn cynnwys gwyfynod gydag enwau sêr y byd roc ac  abwydfeydd  sy’n tywynnu yn y tywyllwch gan roi cipolwg ar fywyd yn y pridd.

Arweinydd y project yw Dr Emma Sayer o Brifysgol Lancaster, ac meddai:

“Ni ddylai gwyddoniaeth fod yn bwnc diflas ac anniddorol – dylai fod yn gyffrous. Rydym yn gwneud ymchwil oherwydd ein bod  yn rhyfeddu at fyd natur, felly rydym eisiau rhannu ein chwilfrydedd gyda phobl eraill a rhoi cyfle iddynt ddysgu am ecoleg ar eu termau eu hunain. Ein bwriad yw creu arddangosfeydd a gweithgareddau yn ein stondin sy’n dangos pethau i’r ymwelwyr na fyddent fel arall yn eu gweld, er enghraifft yr e-goeden.

"Rydym eisio atgoffa pobl bod gwyddoniaeth yn cynnwys pobl chwilfrydig yn dysgu am y byd, a bod rhywfaint o’r gwyddonydd ynom i gyd.”

Bydd yr arddangosfa ‘Sex & Bugs & Rock 'n Roll’ yn teithio i ŵyl enwocaf Prydain yng nghwmni gwenyn, pryfed tail, pryfed genwair a buchod coch cwta gan osod stondin a thrafod rhyfeddodau cudd y goedwig gyda’r cyhoedd. 

Bydd Sex & Bugs & Rock 'n Roll yng Nghae Green Futures  Glastonbury  rhwng 21-25 Mehefin 2017.

Dyddiad cyhoeddi: 15 Mehefin 2017