Partneriaeth y Brifysgol yn dwyn buddion yn y tymor hir i gwmni arloesol
Rhai o gynnyrch cwmni CellPath.Gall un o gwmnïau arloesol Cymru sy’n ymwneud â chyflenwadau meddygol briodoli cyfnod o dwf hynod o gyflym, pryd y cafwyd cynnydd o 400% yn nhrosiant y cwmni, ynghyd â chynnydd yn nifer y gweithwyr, o 5 i 65, i bartneriaeth bwysig â Phrifysgol Bangor.
A’r cwmni gynt yn adnabyddus am gynhyrchu a gwerthu deunyddiau plastig ar gyfer labordai, erbyn hyn, CellPath, sydd wedi’i leoli yn y Drenewydd, Powys sy’n arwain y farchnad ym maes staeniau cytoleg, ymysg pethau eraill, gyda mwy na 50% o’r farchnad gartref ac o’r allforion i Ewrop. Yn ddiweddar, mae’r cwmni hefyd wedi dechrau masnachu yn UDA.
Mae’n sobreiddiol nodi mai canser ceg y groth yw’r ail ganser mwyaf cyffredin ymysg menywod. Fodd bynnag, mae’r marwolaethau wedi lleihau’n ddirfawr yn sgil datblygiad prawf ceg y groth ac, yn ddiweddarach, cyflwyno brechiad. Ers i brawf Papanicolaou neu ‘pap’ gael ei gyflwyno, cafwyd lleihad o 74% mewn marwolaethau o ganser ceg y groth yn UDA.
Yn ystod y 90au, sylweddolodd y cwmni y gallai problem godi yn y dyfodol yng nghyswllt diagnosio trwy brofion ‘pap’ ar geg y groth. Daeth hyn i’r amlwg yn y cyfryngau ar yr un pryd â phrinder byd-eang o un o’r llifynnau a ddefnyddid yn y prawf ‘pap’. Nid oedd unrhyw gwmni unigol yn cynhyrchu ar raddfa fawr y staeniau na’r llifynnau a ddefnyddid mewn profion ‘pap’ ar geg y groth, a hynny’n arwain at brinder deunyddiau crai a hefyd at brisiau anwadal.
Roedd yn amlwg fod angen dull newydd. Gwelodd CellPath y cyfle, a gweithio gydag Ysgol Cemeg Prifysgol Bangor ar nifer o brojectau cysylltiedig yn ystod y blynyddoedd dilynol. O ganlyniad, datblygodd y cwmni a chynhyrchu set newydd o lifynnau i’w defnyddio mewn profion ceg y groth ac mewn gweithredoedd meddygol eraill.
Yr Athro Mark Baird, arbenigwr mewn cemeg organig synthetig, arweiniodd y gwaith yn Ysgol Cemeg y Brifysgol.
Yn sgil ‘Cynllun Cwmni Dysgu’ (a elwir bellach yn KTP), bu Dr Jeremy Tomkinson o Brifysgol Bangor yn gweithio yn y cwmni er mwyn gweithredu dull newydd o weithio gyda chyfansoddion a ddefnyddir yn y prawf ‘pap’ a chyda staeniau arbenigol biofeddygol eraill.
Meddai Rheolwr-Gyfarwyddwr CellPath, Mr Peter Webber:
“Roedd y staeniau newydd a ddatblygwyd yn y rhaglen hon yn fwy effeithiol, yn fwy economaidd ac ar gael yn rhwyddach na’r fformiwleiddiadau a geid eisoes. Roedd y Brifysgol hefyd yn gallu cynghori CellPath ynglŷn â sefydlu cyfleusterau labordy priodol er mwyn cynhyrchu’r staeniau hyn ac optimeiddio’r broses. Roeddem yn gallu lleihau costau cynhyrchu ac awgrymu dulliau effeithlon eraill wrth y cwmni.”
Buddsoddodd y cwmni £170k mewn cyfleusterau cynhyrchu, ond cafwyd canlyniadau ar unwaith, gyda chynnydd yn y trosiant o £1.1M i £1.5M yn y flwyddyn gyntaf (1996).
Meddai’r Athro Baird:
“Mae’r KTP yn ffordd wych i Brifysgolion helpu cwmnïau – yn yr achos hwn, cymorth a barhaodd dros gyfnod o ryw 20 mlynedd. Maent hefyd yn rhoi hyfforddiant gwych i’r Cysyllteion a leolir yn y cwmni – yn yr achos hwn, mae Jeremy Tomkinson wedi symud ymlaen i fod yn Brif Swyddog Gweithredol i’r Ganolfan Genedlaethol ar gyfer Cnydau heblaw Bwydydd, ymgynghoriaeth flaenllaw ym maes Bioeconomeg sy’n rhoi cyngor uniongyrchol i’r Llywodraeth ac i ddiwydiant.”
Meddai Dr Tomkinson, “Mae’r KTP yn ffordd ddelfrydol i raddedigion ac ôl-raddedigion newydd gael profiad gwirioneddol o ddatblygiadau blaengar mewn diwydiant, tra cânt hefyd gymorth hollbwysig o brifysgol. Bu’r amser a dreuliais yn CellPath yn hynod o werth chweil, yn dechnegol ac yn bersonol, am iddo roi profiad uniongyrchol imi o’r modd y defnyddir projectau gwyddonol sydd hefyd â gogwydd masnachol. Ni allaf ond diolch i CellPath a Phrifysgol Bangor am roi’r cyfle imi weithio gyda hwn ar broject mor llwyddiannus.”
Dyddiad cyhoeddi: 4 Mawrth 2014