Wystrys yw eu byd- ac maent esio i chwi eu bwyta

Mae arbenigwyr mewn dyframaethu ym Mhrifysgol Bangor yn gobeithio gwneud newid sylfaenol yn y ffordd mae wystrys yn cael eu hystyried a’u bwyta, yn dilyn Symposiwm rhyngwladol ar Wystrys a gynhelir yn y brifysgol (11-14 Medi). Maent yn gobeithio y bydd y digwyddiad yn annog cynnydd cyflym, ond cynaliadwy, mewn cynhyrchu wystrys, ac i fwy ohonom eu mwynhau gartref ac mewn barrau wystrys yng Nghymru a mannau eraill.

Mae denu’r gynhadledd o’r prif gynhyrchwyr ac arbenigwyr ar wystrys i Fangor yn llwyddiant ynddo'i hun, yn ôl y trefnydd, Dr Jon King o Ysgol Gwyddorai Eigion y Brifysgol, ac yn gydnabyddiaeth o’r arbenigedd dyframaethu sydd yn y brifysgol, ac o lewyrch rhyngwladol y diwydiant cregyn gleision lleol. Mae’r gynhadledd fel rheol yn cael ei chynnal  ym mhrif ranbarthau cynhyrchu wystrys y byd, ac wedi ei chynnal yn Tokyo, Japan; Hangzhou Tsieina; Taipei, Taiwan; Hobart, Awstralia; Dinas Ho Chi Minh, Fietnam a Cape Cod, UDA.

Un o brif amcanion y Symposiwm yma yw newid meddylfryd pobl am ynghylch bwyta wystrys a chynhyrchu wystrys, er mwyn annog a galluogi mwy o bobol i fwyta’r bwyd maethlon a chynaliadwy.

Er yn ddanteithfwyd sydd yn draddodiadol yn cael ei ystyried yn well wedi ei fwyta’n amrwd, bydd ffocws y Symposium hwn ar goginio gydag wystrys. Un gwaddol yr hoffai’r Symposiwm  ei adael yw llyfr rysáit a fyddai’n rhoi amlygrwydd i’r ffyrdd gwahanol mae wystrys yn cael eu trin a’u coginio yn y gwahanol ranbarthau cynhyrchu wystrys y byd, yn ogystal â bod yn werthfawrogiad o fwyd sydd wedi ei fwyta ers datblygiad dynoliaeth fodern. Bydd y trefnwyr yn hel ryseitiau gan y cyfranwyr rhyngwladol fydd yn dod i’r Symposiwm.

Fel yr esbonia Dr Jon King:

“Byddai datblygu marchnad fwy eang ar gyfer wystrys wedi eu coginio neu ar gyfer y pot, yn ymestyn ystod fasnachol ar gyfer cynhyrchwyr, yn ddaearyddol ac o ran  ‘bywyd-silff’ unrhyw gynnyrch, gan ychwanegu gwerth at fwydydd sylfaenol.”

“Rydym hefyd yn edrych ar dwf cynaliadwy cynhyrchu wystrys yn fyd-eang. Yr hyn yr olygwn wrth gynaliadwy, yw nid yn unig yn gynaliadwy’n amgylcheddol, ond yn gynaliadwy o ran economeg i’r cynhyrchwyr, proseswyr a’r defnyddwyr, ac yn gynaliadwy yn gymdeithasol ar gyfer y lleoliadau hynny lle mae cynhyrchu wystrys yn digwydd.”

Gan fabwysiadu ac addasu terminoleg  y fasnach win, mae’r cynhyrchwyr a chogyddion yn sôn yn gynyddol am ‘merroir- eu haddasiad môr o ‘terroir’, term a ddefnyddir i ddisgrifio blas y grawnwin a ddaw o’r pridd lle y tyfwyd hwy, neu yn achos wystrys, y dŵr heli penodol lle y tyfodd.

Bydd yr unigolion sy’n arwain barn, y gwyddonwyr, cynhyrchwyr, masnachwyr a phroseswyr, a  chwsmeriaid fydd yn dod i’r Symposium yn cael cyfle i werthfawrogi’r ‘merroir’ hyn mewn bar wystrys amrwd, a fydd yn brolio wystrys o nifer o leoliadau o Brydain gan gynnwys y Fenai.

Mae dwy ddarlith gyhoeddus hefyd ynghlwm â’r Symposiwm.  Mae’r gyntaf, yng Nghanolfan Pontio ddydd Mawrth 12 Medi am 17:00  gan yr Athro Michael Crawford,  a fydd yn trafod The role of sea foods in reversing the global crisis in mental ill-health. Yr Athro Crawford o Goleg Imperial, Llundain yw awdur Nutrition and Evolution a llywydd Cymdeithas McCarrison.

"A dreadful but exciting life, full of stress, passion and danger"  yw pwnc yr ail ddarlith, sef Darlith Coffa Dennis Crisp, ac fe’i traddodir gan yr Athro Brian Bayne am 5pm dydd Mercher 13 Medi yng Nghanolfan Pontio. Bydd yr Athro Bayne  yn trafod y straen ffisiolegol mewn wystrys, pwnc perthnasol iawn i ffermwyr wystrys oherwydd y cynnydd mewn tymheredd y môr a phethau eraill a achoswyd gan ddyn sydd yn peri straen  i’r wystrys. Mae’r Athro Bayne wedi gwneud cyfraniad oes i helaethu ein dealltwriaeth o gregyn môr.

Dyddiad cyhoeddi: 30 Awst 2017