Ysgolhaig o Brifysgol Bangor yn ennill Gwobr Academaidd fawr i ymchwilio i Stanley Kubrick
Mae bywyd a gwaith y gwneuthurwr ffilm chwedlonol, Stanley Kubrick, yn dod o dan y chwyddwydr mewn project ymchwil newydd yn Ysgol Astudiaethau Creadigol a'r Cyfryngau Prifysgol Bangor. Mae Dr Nathan Abrams, Uwch Ddarlithydd mewn Astudiaethau Ffilm, wedi ennill grant o £76,000 gan Gyngor Ymchwil y Celfyddydau a'r Dyniaethau (AHRC) i ymchwilio i waith Stanley Kubrick o safbwynt ei etifeddiaeth Iddewig a’i gefndir deallusol.
Mae gwaith Stanley Kubrick yn cwmpasu llawer o wahanol fathau o ffilm a phynciau, gyda sawl ffilm yn torri tir newydd o ran arddull sinematig. Mae ei ffilmiau wedi bod yn boblogaidd gyda'r cyhoedd a'r beirniaid. Gellir dehongli eu negeseuon mewn gwahanol ffyrdd ac mae modd eu mwynhau a’u dadansoddi ar sawl lefel.
"Er gwaethaf yr holl ymchwil sydd wedi’i gwneud ar Kubrick – ac mae mwy mae’n debyg wedi’i ysgrifennu am Kubrick nag unrhyw gyfarwyddwr arall, ac eithrio Alfred Hitchcock – eto’i gyd, ychydig iawn sy’n seiliedig ar ymchwil wreiddiol i'w archifau ei hun. Nid yw ei statws deallusol a’i ethnigrwydd wedi'u hystyried i unrhyw raddau helaeth chwaith, "meddai Dr Abrams.
Mae Dr Abrams yn gobeithio cynnig gogwydd newydd er mwyn dehongli ffilmiau Stanley Kubrick, fel yr eglurodd: "Rwy'n gobeithio unioni hyn drwy seilio fy ymchwil ar ddeunydd archifol helaeth. Byddaf hefyd yn rhoi ystyriaeth lawn i’r gymuned ddiwylliannol ddeallusol yn Efrog Newydd yr oedd Kubrick yn aelod ohoni, ac effaith cefndir ei ddiwylliant Iddewig ar ei waith. "
Er nad oedd Kubrick yn ymarfer ei grefydd Iddewig ac nad yw cyfeiriadau na safbwynt Iddewig yn eglur neu'n amlwg yn ei ffilmiau, mae Nathan Abrams yn dadlau unwaith y byddwch yn ystyried ei ffilmiau o safbwynt ei ethnigrwydd, a'i amgylchfyd diwylliannol, yna mae rhai themâu cryf yn dod i'r amlwg. Er enghraifft, mae Abrams yn dehongli ei gyfraniad i genre y ffilm arswyd, yn ei ffilm, The Shining, 1980, fel un sy’n delio â'r thema Iddewig iawn o’r tad yn aberthu ei fab. Mae hwn yn ddehongliad newydd o ffilm sydd wedi ei cael ei gwylio a’i thrafod yn ddiddiwedd.
"Nid yw’r hawdd neu’r amlwg byth yn un o nodweddion ffilmiau Kubrick," meddai Abrams. "Ychydig o ddatganiadau cyhoeddus a wnaeth am ei ffilmiau. Treuliodd amser maith yn gweithio ar ei ffilmiau. Roedd yn rhoi sylw obsesiynol iddynt gan ymwneud llawer â manylion. Roedd yn hynod ddiwylliedig ac yn sicr roedd ganddo farn i’w mynegi. Eto, rwy’n tybio ei fod wedi chwilio am y ffyrdd lleiaf amlwg o gyfleu ei negeseuon i’r gwyliwr; roedd o’n awyddus i’r gwyliwr weithio'n galed i ddeall ystyr ddyfnach ei negeseuon.”
"Alla i ddim profi’n bendant bod Kubrick wedi bwriadu i'w ffilmiau gael eu deall yn y ffordd rwyf i'n eu gweld, ac mae ffyrdd gwahanol o hyd o ddehongli cyfrwng gweledol fel ffilm. Eto, alla i ddim credu chwaith bod cyfarwyddwr a oedd yn meddwl mor ddwfn am ei waith am adael i’w wylwyr gamddehongli ei ffilmiau.”
Mae Abrams hefyd yn gobeithio dadlau bod ffilmiau Kubrick yn cynnig lens i ni weld digwyddiadau mawr yr 20fed ganrif drwyddi: y ddau ryfel byd, yr Holocost, cyfnod McCarthy yn America a'r Rhyfel Oer, y ras arfau a’r ras ofod a Rhyfel Fietnam, yn ogystal â datblygiad cymdeithas yr Unol Daleithiau ac Ewrop yn y cyfnod 1951-1999, a chyfle i archwilio themâu allweddol gwyddoniaeth, technoleg gwybodaeth, hanes, hil, trais, gender, ethnigrwydd, rhywioldeb, crefydd a rhyfel a sut mae'r rhain yn effeithio ar gwestiynau yn ymwneud ag ethnigrwydd a galwedigaeth ddeallusol.
Meddai Dr Abrams, "Rwyf wrth fy modd fy mod wedi cael y grant yma. Bydd yn rhoi naw mis i mi dreiddio’n wirioneddol i waith y gwneuthurwr ffilmiau enigmatig a rhwystredig o eliptig yma. Gan fod grant Cymrodoriaeth AHRC yn hynod gystadleuol, mae'n tystio i bwysigrwydd yr ymchwil i Astudiaethau Ffilm ac Astudiaethau Iddewig rydym yn ei wneud yma ym Mangor. "
Dyddiad cyhoeddi: 17 Ionawr 2012