Dr Yue o Brifysgol Bangor ar restr fer am y Wobr Newton bwysig

Dr Liyang Yue

Mae Dr Liyan Yue o Ysgol Peirianneg Electronig Prifysgol Bangor wedi cael ei roi ar y rhestr fer am Wobr Newton 2017 am ei broject yn adeiladu system argraffu metaddeunydd cydraniad uwch 3D.

Mae'r wobr yn gronfa flynyddol o £1 filiwm a ddyfernir i'r ymchwil neu waith arloesol gorau sy'n cefnogi datblygiad economaidd a lles cymdeithasol gwledydd sy'n datblygu.  Fe all Dr Yue ennill hyd at £200,000 o'r wobr i'w ddefnyddio i hyrwyddo neu ddatblygu'r gwaith ymhellach. 

Mae Gwobr Newton yn rhan o'r Gronfa Newton ehangach, sy'n meithrin ymchwil a phartneriaethau arloesi gyda 18 o wledydd partner i gefnogi eu datblygiad economaidd a'u lles cymdeithasol, a datblygu eu gallu i ymchwilio ac arloesi i sicrhau twf cynaliadwy hir dymor.  Mae Llywodraeth y Deyrnas Unedig wedi buddsoddi £735 miliwn yn y gronfa tan 2021 ac mae pob gwlad sy'n rhan o'r bartneriaeth yn darparu cyllid ac adnoddau cyfatebol i bob rhaglen, gan ei gwneud yn bartneriaeth gyfartal.  

Mae Dr Yue yn gweithio ar ddatblygu metaddeunyddiau perfformiad uchel newydd, sydd â photensial i drawsnewid isadeileddau a gwasanaethau telegyfathrebu, cyfrifiaduro optegol, ynni solar a dyfeisiadau meddygol.  Mae sialensiau cynhyrchu ar hyn o bryd yn cyfyngu ar ddefnyddio hyn.   Mae project Dr Yue yn galluogi i fetaddeunyddiau 3D gael eu hargraffu'n uniongyrchol o fodelau CAD 3D gyda mwy o ryddid cynllunio a chost is o'i gymharu â dulliau ffotolithograffeg confensiynol.  Gellir gweld effeithiau y gwaith hwn yn y diwydiannau telegyfathrebu a ffotoneg yn Fietnam, yn ogystal ag yn y sectorau ynni, amgylchedd ac iechyd.

Meddai Dr Yue pan gafodd y newydd:

"Dwi'n teimlo'n gyffrous iawn cael fy rhoi ar y rhestr fer am y wobr yma ac mae'n gryn anrhydedd.  Fe dreuliodd fy mhartner o Fietnam a minnau naw mis yn datblygu platfform argraffu micro/nano 3D ym Mangor.  Gellir defnyddio'r strwythurau micro/nano printiedig hyn i gynhyrchu metaddeunydd electromagnetig artiffisial gan ddefnyddio nodweddion 'egsotig' na ellir eu cael yn natur.  Mae'r platfform hwn yn gyfrwng ymchwil isel ei gost, ond pwerus, ar gyfer ymchwil i nanotechnoleg a ffotoneg yn y ddwy wlad, a gellir disgwyl i effeithiau gwyddonol enfawr ddeillio ohono yn y dyfodol."

Mae’r llythrennau sydd wedi eu hargraffu ar raddfa ficro i’w weld wrth ymyl blewyn amrant. Dywedodd Dr Iestyn Pierce, Pennaeth yr Ysgol Peirianneg Electronig:

"Dwi'n hynod falch bod gwaith Dr Yue wedi cael ei gydnabod.  Mae ymchwil Dr Yue yn enghraifft wych o'r gwaith arloesol sy'n cael ei wneud yn y brifysgol.  Rydym yn denu rhai o'r ymchwilwyr a'r athrawon rhyngwladol gorau i'n Hysgol ac mae hyn eto'n enghraifft ragorol o'n partneriaeth ryngwladol ar waith."

Eleni fe wnaeth dros 150 o brojectau a chymrodoriaethau a gyllidir drwy Gronfa Newton  o'r gwledydd cymwys - India, Malaysia, Gwlad Thai a Fietnam - wneud cais am y Wobr Newton.  Mae 25 o'r ceisiadau ar y rhestr fer a dyfernir pum gwobr o hyd at £200,000 i bob enillydd i'w defnyddio i hyrwyddo neu ddatblygu gwaith presennol a gyllidir gan gronfa Newton.  Bydd dau enillydd yn India ac un yr un yn Malaysia, Gwlad Thai a Fietnam. 

Cyhoeddir enillwyr Gwobr Newton mewn seremonïau gwobrwyo a gynhelir ym mhob un o'r gwledydd partner: 

•          India - 1 Tachwedd

•          Gwlad Thai - 8 Tachwedd

•          Malaysia -  14 Tachwedd

•          Fietnam – 16 Tachwedd

Bydd Jo Johnson, y Gweinidog dros Brifysgolion, Gwyddoniaeth ac Ymchwil, hefyd yn cynnal digwyddiad yn Llundain ddechrau Rhagfyr i ddathlu blwyddyn gyntaf y wobr ac i gyhoeddi'r gwledydd cymwys am Wobr Newton 2018. 

Nod Gwobr Newton yw ysgogi ymchwilwyr i gymryd rhan yng Nghronfa Newton fel partneriaid gyda'r DU, a gweithio ar y sialensiau pwysicaf sy'n wynebu gwledydd Newton.  Datblygwyd cysyniad Gwobr Newton i ddangos sut mae partneriaethau rhwng y DU a gwledydd Newton yn datrys sialensiau byd-eang. 

Mae rhagor o wybodaeth ar gael ar wefan Cronfa Newton.  Dilynwch eu cyfraniadau ar Twitter i gael diweddariadau rheolaidd am Wobr Newton:  @NewtonFund and #NewtonPrize. 

Dyddiad cyhoeddi: 24 Hydref 2017