Mae cymysgfa o fwynhad a straen wrth fagu plant, ond wrth i wledydd Prydain wynebu argyfwng o ran nifer rhieni maeth sydd ar gael, mae un brifysgol yn canfod ffyrdd i wella lles personol a lleihau lefelau straen rhai sy’n cyflawni’r gwaith hwnnw ar hyn o bryd.
Nod ymchwil ym Mhrifysgol Bangor yn y pen draw yw gwella gofal plant drwy sicrhau bod rhieni maeth eu hunain yn gallu ymdopi’n well â gofynion y gwaith magu plant y maent yn ei wneud. Dylai hyn, yn ei dro, gyfrannu at gynnal neu gynyddu niferoedd presennol gofalwyr maeth.
Gan ddefnyddio Ymwybyddiaeth Ofalgar, dull gweithredu meddwl-corff integredig sy’n helpu pobl i newid y ffordd y maent yn meddwl a theimlo ynghylch eu profiadau, mae’r Ganolfan Ymwybyddiaeth Ofalgar mewn Ymchwil ac Ymarfer yn y Brifysgol yn ymchwilio pa mor effeithiol yw rhaglen benodol i wella lles rhieni maeth.
Mae diddordeb mewn ymwybyddiaeth ofalgar yn tyfu’n rhyngwladol ac mae wedi cael ei ddefnyddio mewn ystod eang o leoliadau clinigol a sefyllfaoedd eraill. Mae Prifysgol Bangor yn credu mai hwn yw’r tro cyntaf iddo gael ei addasu’n benodol ar gyfer rhieni maeth, gan ymchwilio i’w effeithiau hefyd.
Ar hyn o bryd mae deuddeg o rieni maeth o awdurdodau lleol ac asiantaethau ar draws Gogledd Cymru’n dilyn y cyntaf o gyrsiau wyth wythnos Ymwybyddiaeth Ofalgar i Rieni Maeth. Eisoes mae’r rhieni hyn yn dweud bod y cwrs o fudd iddynt hwy a’r plant sydd yn eu gofal.
Wrth egluro eu ffordd o weithredu, meddai Eluned Gold o’r Ganolfan Ymwybyddiaeth Ofalgar ym Mhrifysgol Bangor: “Mae’r ffordd rydym ni’n ymdrin ag ymwybyddiaeth ofalgar i Rieni Maeth yn debyg i’r cyngor ynghylch masgiau ocsigen a roddir i deithwyr mewn awyrennau sydd â phlant efo nhw – rhowch y masg ocsigen am eich wyneb eich hun yn gyntaf cyn helpu plentyn. Yr un ffordd, nod y rhaglenni yw helpu rhieni maeth i ymdopi â gofynion y gwaith a’u lefelau straen eu hunain, fel eu bod yn gallu magu’r plant sydd yn eu gofal yn well.”
Meddai ymhellach: “Mae ymwybyddiaeth ofalgar yn annog rhai sy’n cymryd rhan i ganolbwyntio ar eu meddyliau a’u teimladau heb feirniadaeth. Mae pobl yn defnyddio ymwybyddiaeth ofalgar yn eu bywydau bob dydd drwy dreulio cyfnodau byr yn myfyrio a dod ag ymwybyddiaeth gynyddol i brofiadau bob dydd.
“Rydym eisiau asesu effeithiau Ymwybyddiaeth Ofalgar ar lefelau straen y rhieni eu hunain ac ar eu strategaethau ymdopi. Mae gennym ddiddordeb gweld hefyd sut bydd gwelliannau yn lles rhieni yn effeithio ar blant sydd dan eu gofal.”
Bydd yr ymchwil ansoddol yn defnyddio amrywiaeth o wahanol fesurau i fonitro newidiadau yn y ffordd mae rhieni’n ystyried eu lles neu lefelau straen eu hunain a sut maent yn gweld y plant.
Cyllidwyd yr ymchwil, sydd yn ei chamau cynnar ar hyn o bryd, gan Brifysgol Bangor a Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr ac mae’n un o nifer o brojectau ymchwil bychain sy’n edrych ar Ymwybyddiaeth Ofalgar a magu plant. Os bydd y canlyniadau’n ffafriol, bydd y grŵp ymchwil yn ceisio cyllid ar gyfer astudiaeth fwy o’r effeithiolrwydd ac i rannu eu darganfyddiadau ag asiantaethau eraill.
Meddai rhieni maeth ar y cwrs:
“Byddai bywyd yn well pe bai pawb yn ei wneud”
“Dydi o ddim yn hawdd ond mae’n bwysig rhoi amser i ymlacio”
“Mae’n gyfle i gerdded ac edrych i fyny yn hytrach na rhedeg”
“Tawelwch ynghanol rhuthr bywyd”
“Mae plant yn dysgu oddi wrth yr hyn rydym yn ei wneud, nid beth rydym yn ei ddweud; felly os rydym ni’n peidio â chynhyrfu, mae gobaith iddynt hwythau fod felly hefyd.”
“Edrych ar ôl eich hun a dysgu dweud na”
Dyma un agwedd ar ymchwil i ymwybyddiaeth ofalgar yng Nghanolfan Ymwybyddiaeth Ofalgar Prifysgol Bangor, sy’n cynnal cynhadledd bwysig ar Ymwybyddiaeth Ofalgar mewn Cymdeithas rhwng 23-25 Mawrth 2013. Mae mwy nag erioed yn dod i’r gynhadledd hon a bydd siaradwyr ac ymarferwyr rhyngwladol blaenllaw yn y maes yn cymryd rhan ynddi.
Dyddiad cyhoeddi: 21 Mawrth 2013