Dr Gareth Evans-Jones

Darlithydd Astudiaethau Crefyddol

g.evans-jones@bangor.ac.uk

–

Rhagolwg

Cyflwyniad

Yn enedigol o Ynys Môn, deuthum i Brifysgol Bangor yn 2009 i astudio am radd BA mewn Cymraeg ac Astudiaethau Crefyddol. Wedi graddio yn 2012, cwblheais MA mewn Cymraeg ac Ysgrifennu Creadigol, cyn ymgymryd â phrosiect PhD ar y cyd rhwng Ysgol Athroniaeth a Chrefydd ac Ysgol y Gymraeg, Prifysgol Bangor, dan nawdd yr AHRC. Yn dilyn hynny, fe’m penodwyd yn Ddarlithydd Athroniaeth a Chrefydd.

Ymchwil Academaidd

Roedd fy ymchwil doethurol yn archwilio ymatebion crefyddol y Cymry yn yr Unol Daleithiau i fater caethwasiaeth y bedwaredd ganrif ar bymtheg. Cyhoeddwyd ffrwyth yr ymchwil ar ffurf monograff yn 2022: ‘Mae’r Beibl o’n tu’: ymatebion crefyddol y Cymry yn America i gaethwasiaeth (1838-1868) (Gwasg Prifysgol Cymru).

Fel y dengys testun fy PhD, mae fy niddordebau academaidd yn eang ac yn rhyngddisgyblaethol, ac yn cynnwys: astudiaethau Beiblaidd; derbyniad y Beibl mewn hanes a’i rôl mewn materion cyfoes; crefydd, llenyddiaeth a chymdeithas; hanes caethwasiaeth a moeseg; Iddewiaeth a Christnogaeth, a’u deialog ryng-grefyddol; Siciaeth a Chonffiwsiaeth; Ecoleg a Chrefydd; Athroniaeth Hynafol; Problem Drygioni; Anghydffurfiaeth Gymreig a’r Cymry yn America; diwylliant print y bedwaredd ganrif ar bymtheg; a rôl crefydd yn cynnal hunaniaeth ethnig a chenedlaetholgar mewn cymunedau gwasgaredig.

Rydw i'n parhau i archwilio caethwasiaeth a chrefydd, ac yn ymchwilio i agweddau penodol ar Seioniaeth fodern ar hyn o bryd.

O’r herwydd, mae’r modiwlau rydw i’n eu haddysgu’n amrywiol ac yn cynnwys moeseg, Iddewiaeth a Christnogaeth, a rôl crefydd mewn materion ecolegol cyfoes.

Canolfan Genedlaethol Addysg Grefyddol Cymru

Ym mis Hydref 2022, fe'm penodwyd yn gyd-gyfarwyddwr Canolfan Genedlaethol Addysg Grefyddol Cymru gyda Dr Joshua Andrews. Bwriad y Ganolfan ydi gofalu bod Addysg Grefyddol, Moeseg, Athroniaeth a Gwerthoedd fel meysydd pwnc mewn ysgolion cynradd ac uwchradd yng Nghymru yn cael eu diogelu. Byddem yn cydweithio ag athrawon, grwpiau CYSAG, mudiad RE Hubs UK, a mudiadau ffydd er mwyn datblygu'r addysg sy'n bod a dangos perthnasedd y pwnc eithriadol bwysig ac amserol yma i'n cymdeithas amlgrefyddol, amlddiwylliannol ac amlsyniadaethol.

Gwaith Creadigol

Rydw i hefyd yn ysgrifennu’n greadigol ac ym mis Hydref 2018, cyhoeddais nofel yn darlunio profiadau’r Iddewon yn ystod yr Holocost, Eira Llwyd (Gwasg y Bwthyn). Cafodd Eira Llwyd ei enwi'n Llyfr y Mis ar gyfer mis Tachwedd 2018 gan Gyngor Llyfrau Cymru. Yn 2023, cyhoeddir nofel gennyf, Y Cylch (Gwasg y Bwthyn), sy’n archwilio’r modd y darlunnir gwrachod yn ein cymdeithas heddiw.

Yn Eisteddfod Genedlaethol Sir Conwy 2019, bûm yn hynod ffodus o ennill y Fedal Ddrama am fy nrama Adar Papur, a chynhyrchwyd y ddrama gan Theatr Genedlaethol Cymru yn 2020; ac yn Eisteddfod Genedlaethol AmGen 2021, deuthum yn fuddugol yng nghystadleuaeth y Fedal Ddrama am fy nrama, Cadi Ffan a Jan, a oedd yn archwilio ystrydebau gender yn y Gymru gyfoes. 

Yng ngwanwyn 2022, aeth drama roeddwn wedi’i sgriptio, Ynys Alys (Cwmni'r Frân Wen), ar daith o amgylch Cymru.

Ym mis Gorffennaf 2023, cyhoeddwyd cyfrol a olygais, sef y flodeugerdd o lenyddiaeth LHDTC+ Gymraeg gyntaf sy'n cynnwys gwaith gonest a grymus 42 llenor gwahanol: Curiadau (Barddas).

Swydd:   Darlithydd

Ebost:     g.evans-jones@bangor.ac.uk

Lleoliad: M11a, Prif Adeilad y Celfyddydau

  • Moeseg: Agweddau Crefyddol
  • Cyflwyniad i Gristnogaeth
  • Cyflwyniad i Athroniaeth Hynafol
  • Gwrth-Semitiaeth
  • Natur a Chrefydd y Gorllewin
  • Crefydd, Cenedligrwydd a Rhywioldeb
  • Yr Holocost: Ymatebion Crefyddol ac Athronyddol
  • Crefydd yng Nghymru: O Baganiaeth i Jediiaeth
  • Iddewiaeth yn y Byd Modern
  • Problem Drygioni
  • Y Gaethfasnach Drawsatlantig
  • Athroniaeth Crefydd yn yr 20fed Ganrif
  • Myth a Moeseg
  • Astudiaeth Annibynnol
  • Traethawd Hir

Cyfarwyddo MA/MRes

  • Yn cyfarwyddo prosiectau MRes ym meysydd astudiaethau crefyddol ac athroniaeth.

Cyfarwyddo PhD

  • Yn cyfarwyddo prosiectau'n cynnwys rhai am Heraclitus, a llenyddiaeth ffantasi.
  • Yn fodlon cyfarwyddo prosiectau PhD ym meysydd astudiaethau crefyddol, llenyddiaeth a chrefydd, a chaethwasiaeth, crefydd a chymdeithas.
  • Y Beibl a chaethwasiaeth.
  • Caethwasiaeth a chrefydd.
  • Anghydffurfiaeth Gymreig a diwylliant print crefyddol y bedwaredd ganrif ar bymtheg.
  • Iddewiaeth a Christnogaeth a’u deialog ryng-grefyddol.
  • Seioniaeth, Iddewiaeth, a Christnogaeth.
  • Llenyddiaeth a Chrefydd.
  • Paganiaeth.

’Rydwyf yn fodlon goruchwylio cwrs PhD

2025

2023

  • CyhoeddwydCuriadau: Blodeugerdd LHDTC+
    Evans-Jones, G., 4 Awst 2023, 1af gol. Llandysul: Cyhoeddiadau Barddas. 136 t.
    Allbwn ymchwil: Llyfr/Adroddiad › Llyfr › adolygiad gan gymheiriaid

2022

2019

2018

2017

2016

2015

2014

2024

2023

  • Cadeirio lansiad y gyfrol Curiadau gan Gareth Evans Jones (gol.)

    Cadeirio lansiad y gyfrol Curiadau gan Gareth Evans Jones (gol.)

    10 Tach 2023

    Gweithgaredd: Sgwrs wadd (Prif siaradwr)
  • Darlleniad yn lansiad Y Cylch gan Gareth Evans Jones

    Darlleniad yn lansiad Y Cylch gan Gareth Evans Jones

    31 Hyd 2023

    Gweithgaredd: Sgwrs wadd (Prif siaradwr)
  • John Elias a Chymdeithas

    Sgwrs am gyfraniad a gwaddol y pregethwr a'r diwinydd trawiadol, John Elias.

    18 Medi 2023

    Gweithgaredd: Sgwrs wadd (Siaradwr)
  • Hunaniaethau: Cymreictod a'r Celfyddydau Cwiyr

    Ym mhabell Prifysgol Bangor yn yr Eisteddfod Genedlaethol, cynhaliwyd yr olaf o sgyrsiau cyfres 'Hunaniaethau: Cymreictod' a noddwyd gan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol. Thema'r sesiwn oedd Cymreictod yn y Celfyddydau Cwiyr a chafwyd trafodaeth eithriadol ddiddorol gyda thri ymarferydd creadigol cwiyr: Osian Gwynn (Cyfarwyddwr Artistig Canolfan Pontio), Leo Drayton (bardd, llenor, dramodydd a pherfformiwr), a Megan Lloyd (cydlynydd Trac Cymru, bardd a pherfformiwr).

    10 Awst 2023

    Gweithgaredd: Mathau o waith ymgysylltu â'r cyhoedd a gwaith maes - Gŵyl/Arddangosfa (Cyfrannwr)
  • Cadeirio lansiad 'Curiadau: Blodeugerdd LHDTC+' yn yr Eisteddfod Genedlaethol

    Ddydd Mercher 9 Awst, cynhaliwyd lansiad ym mhabell Paned o Ge yn yr Eisteddfod Genedlaethol. Cadeiriais y sesiwn eithriadol ddiddorol a chael cyfle i holi amryw o'r cyfranwyr: Melda Lois Griffiths, Gruffydd Sion Ywain (dylunydd y gyfrol), Bethany Celyn (Golygydd Creadigol Cyhoeddiadau Barddas), Elgan Rhys, Leo Drayton a Bethan Marlow.

    9 Awst 2023

    Gweithgaredd: Mathau o waith ymgysylltu â'r cyhoedd a gwaith maes - Gŵyl/Arddangosfa (Cyfrannwr)
  • 'Gwrachod a'r Gair' yn Stondin Prifysgol Bangor yn yr Eisteddfod Genedlaethol

    Sgwrs gyda Sian Melangell Dafydd am wrachod hanesyddol a chyfoes, a'r hyn mae 'gwrach', 'gwrachyddiaeth' a 'gwrachaidd' yn ei olygu.

    7 Awst 2023

    Gweithgaredd: Mathau o waith ymgysylltu â'r cyhoedd a gwaith maes - Gŵyl/Arddangosfa (Cyfrannwr)
  • 'Llyfrau Lliwgar ers y Mileniwn' yn y Babell Len, Eisteddfod Genedlaethol Llyn ac Eifionydd 2023

    Cefais y cyfle i gadeirio sesiwn drafod ym Mhabell Len Eisteddfod Genedlaethol Llyn ac Eifionydd am gynrychiolaeth LHDTC+ mewn llyfrau a gyhoeddwyd yng Nghymru ers 2000. Aelodau'r panel oedd Lois Gwenllian, Nia Wyn Jones, Llyr Titus, a Dylan Huw.

    7 Awst 2023

    Gweithgaredd: Mathau o waith ymgysylltu â'r cyhoedd a gwaith maes - Gŵyl/Arddangosfa (Cyfrannwr)
  • 'Ydi Pawb ar yr un dudalen?' - Y Babell Len, Eisteddfod Genedlaethol 2023

    Aelod o banel trafod dan gadeiryddiaeth Iolo Cheung ynghylch a oes digon o gynrychiolaeth mewn llenyddiaeth Gymraeg. Aelodau eraill y panel oedd Malachy Edwards, Sioned Erin Hughes, Simon Chandler, Elen Wyn a Simon Brooks.

    6 Awst 2023

    Gweithgaredd: Mathau o waith ymgysylltu â'r cyhoedd a gwaith maes - Darlith/trafodaeth/seminar gyhoeddus (Cyfrannwr)
  • Lansio Canolfan Genedlaethol Addysg Grefyddol Cymru

    Cynhaliwyd lansiad cyfrwng Cymraeg Canolfan Genedlaethol Addysg Grefyddol Cymru ym mhabell Prifysgol Bangor yn Eisteddfod Genedlaethol Llyn ac Eifionydd 2023. Rhoddodd Joshua Andrews a minnau gyflwyniad i'r Ganolfan fel ei chyd-gyfarwyddwyr. Cafwyd cyfraniadau diddorol iawn gan Emilia Johnson, Daniel Latham, Modlen Lynch, a Natasha Roberts, ynghyd a sgwrs ddifyr iawn gyda Kristoffer Hughes, Prif Dderwydd Urdd Ynys Mon. Cawsom gyhoeddi hefyd mai Hanan Issa, Bardd Cenedlaethol Cymru, fydd Cymrawd Anrhydeddus cyntaf y Ganolfan.

    6 Awst 2023

    Gweithgaredd: Mathau o waith ymgysylltu â'r cyhoedd a gwaith maes - Darlith/trafodaeth/seminar gyhoeddus (Cyfrannwr)
  • Cylchu Cymru yn Sesiwn Fawr Dolgellau

    Rhoddais sgwrs am fy nghyfrol, 'Cylchu Cymru', yn rhan o brifwyl Dolgellau.

    22 Gorff 2023

    Gweithgaredd: Mathau o waith ymgysylltu â'r cyhoedd a gwaith maes - Gŵyl/Arddangosfa (Cyfrannwr)
  • Sgwennu, Athronyddu a Drag

    Sesiwn drafod arfer a diwylliant drag yn y Gymraeg. Cefais y cyfle i holi'r frenhines drag, Biwti, trafod fy nrama, 'Cadi Ffan a Jan', ac ystyried pa agweddau athronyddol ar berfformio drag sy'n eu hamlygu eu hunain, gan gynnwys rhyddid mynegiant, herio rhagdybiaethau cul, daliadau am rywedd a rolau penodol. Cynahliwyd y sgwrs hon yn stondin Prifysgol Bangor.

    16 Gorff 2023

    Gweithgaredd: Mathau o waith ymgysylltu â'r cyhoedd a gwaith maes - Gŵyl/Arddangosfa (Cyfrannwr)

2021

2020

2019

  • John Gwilym Jones ac Etifeddiaeth

    Sgwrs am John Gwilym Jones ac etifeddiaeth ar raglen Dei Tomos, BBC Radio Cymru.

    17 Tach 2019

    Gweithgaredd: Cyflwyniad llafar (Siaradwr)
  • Dathlu llwyddiant Gareth Evans-Jones

    Sgwrs drwy wahoddiad yn ystod noson a drefnwyd gan bwyllgor Eisteddfod Marianglas i ddathlu llwyddiant Dr Gareth Evans-Jones, Prif Ddramodydd Eisteddfod Genedlaethol Dyffryn Conwy 2019

    3 Hyd 2019

    Gweithgaredd: Cyflwyniad llafar (Prif siaradwr)
  • XVIth International Congress of Celtic Studies

    Cyflwyno Papur: ‘I ddwyn y gaethglud fawr yn rhydd’: Cysyniadau Beiblaidd a Diddymiaeth y Cymry Americanaidd.

    22 Gorff 2019

    Gweithgaredd: Cymryd rhan mewn cynhadledd Academaidd (Siaradwr)
  • O'r Stori Fer i'r Nofel Feicro

    Sgwrs â Merched y Wawr Porthaethwy am lenydda mewn gwahanol gyfryngau.

    20 Chwef 2019

    Gweithgaredd: Sgwrs wadd (Siaradwr)
  • Y Cymry America a'r Caethion

    Sgwrs am y Cymry yn yr Unol Daleithiau ynghylch caethwasiaeth y 19eg ganrif.

    28 Ion 2019

    Gweithgaredd: Sgwrs wadd (Siaradwr)

2018

2017

2016

2015

Dyletswyddau Gweinyddol

  • Tiwtor Personol
  • Swyddog Materion Cymraeg Athroniaeth, Moeseg a Chrefydd
  • Swyddog Cyfathrebu Ysgol Hanes, y Gyfraith a Gwyddorau Cymdeithas
  • Swyddog Cenhadaeth Ddinesig Ysgol Hanes, y Gyfraith a Gwyddorau Cymdeithas

 

Cydnabyddiaethau/Llwyddiannau

  • Ennill gwobr Ffeithiol Greadigol Llyfr y Flwyddyn Llenyddiaeth Cymru 2023 am fy nghyfrol Cylchu Cymru.
  • Ennill Grant gan Gymdeithas Awduron Prydain i lunio cyfrol o lên feicro (2021).
  • Ennill Gwobr Addysg Cyfrwng Cymraeg yng Ngwobrau Dysgu Dan Arweiniad Myfyrwyr 2019.
  • Ennill Ysgoloriaeth Awdur Newydd gan Lenyddiaeth Cymru i weithio ar nofel (2017).
  • Ennill Ysgoloriaeth Ieithoedd Celtaidd AHRC i gwblhau ymchwil y PhD (2014).
  • Ennill Ysgoloriaeth Ymddiriedolaeth James Pantyfedwen (2013).
  • Ennill Ysgoloriaeth Mynediad i Radd Meistr (ATM) ar gyfer y cwrs MA (2012).
  • Ennill Gwobr Dr John Robert Jones gan Brifysgol Bangor am fod yn un o ‘fyfyrwyr gorau’r flwyddyn’ (2012).
  • Ennill Gwobr Syr John Morris-Jones gan Ysgol y Gymraeg, Prifysgol Bangor am ganlyniadau fy arholiadau gradd BA (2012).
  • Ennill Gwobr Robert Richards gan Brifysgol Bangor am ansawdd fy nhraethawd hir israddedig am bwnc yn ymwneud â’r Gyfraith, Astudiaethau Crefyddol neu Hanes (2012).
  • Ennill Gwobr Thomas L. Jones gan Ysgol y Gymraeg, Prifysgol Bangor am ganlyniadau arholiadau ail flwyddyn fy ngradd (2011).
  • Ennill Gwobr R. T. Robinson gan Ysgol Diwinyddiaeth ac Astudiaethau Crefyddol, Prifysgol Bangor, am safon fy ngwaith yn ystod blwyddyn gyntaf fy nghwrs gradd (2010).

Aelodaeth

  • Cymrawd Cydymaith Academi Addysg Uwch.
  • Aelod o Gyngor Cristnogion ac Iddewon (CCJ).
  • Aelod o Senedd Prifysgol Bangor.

Golygyddol

  • Cyd-olygydd Ysgrifau Beirniadol gyda Dr Elis Dafydd (Adran y Gymraeg ac Astudiaethau Celtaidd).