Coedwigyr U.C.N.W. 1960 - 1964
Bydd cyfraniad Hamish Kimmins, a fu farw’n gynharach eleni, at ddeall ecosystemau coedwigoedd yn para’n hir iawn. Enillodd gydnabyddiaeth fyd-eang am ei ymchwil a arweiniodd at ddealltwriaeth o ddeinameg y newid sy'n digwydd mewn coedwig trwy gydol ei bodolaeth ac y gall cymhwyso'r wybodaeth hon arwain at gynaliadwyedd coedwig.
Dechreuodd ei yrfa ym Mangor, Coleg Prifysgol Gogledd Cymru ar y pryd, a'r Coleg Coedwigaeth yno rhwng 1960 a 1964 a graddiodd gyda gradd anrhydedd dosbarth cyntaf. Ganwyd yn Jerwsalem, a chafodd ei fagu yn Ashbourne, Swydd Derby a chafodd ei addysg yno hefyd. Daeth i Fangor yn llawn egni a greodd argraff ar ei gydweithwyr a'i athrawon ac roedd yr egni hwn ar gyfer astudio, profiad ymarferol a theithio yn gymorth i adeiladu llwybr ar gyfer ei gyd-goedwigwyr yn wyneb rhagolygon gyrfa newidiol.
Derbyniwyd llai nag ugain o fyfyrwyr i’r cwrs coedwigaeth ym 1960 yn dilyn proses gyfweld drylwyr gan y gyfadran. Prif ysgogiad y newid oedd ehangiad y Gymanwlad: disodlodd graddedigion cymwys o ddwyrain a gorllewin Affrica ac India'r swyddi dan gontract a oedd yn arfer bod ar gael i goedwigwyr y Deyrnas Unedig.
Agwedd Hamish oedd derbyn bod yr ethos oedd yn sail i'r cwricwlwm yn newid ond i fod yn rhagweithiol yn ei gylch. Roedd yn ddewr yn ei weithredoedd a’i ddeallusrwydd. Ar ddiwedd ei flwyddyn gyntaf, tra roedd llawer ohonom wedi cymryd swyddi dros yr haf mewn tafarndai, coedwigoedd a ffermydd, aeth i New Brunswick, Canada, i weithio yn y coedwigoedd yno am fis ac yna teithiodd ar draws yr Unol Daleithiau ar fws am fis arall yn ymweld â’r parciau cenedlaethol a chysylltu ag adrannau coedwigaeth prifysgolion ar hyd y ffordd. Gwnaeth ei frwdfrydedd ynglŷn â chyfleoedd ôl-radd mewn ymchwil coedwigaeth yn America annog llawer yn nosbarth 1964 i ymgeisio am ysgoloriaethau yno fel dewis arall yn lle ymgeisio am y swyddi prin yn y Deyrnas Unedig.
Fel prifysgol, roedd Bangor yn fach ond yn gyfoethog yn y cyfleoedd a oedd ar gael trwy ei gweithgareddau allgyrsiol. Roedd y clybiau, yn glybiau chwaraeon neu wyddoniaeth, gwleidyddol neu berfformio, yn croesawu pob newydd-ddyfodiad. Roedd y bywyd cymdeithasol yn fywiog ac roedd yn gwobrwyo cyfranogiad gydag addysg gyfoethog y tu hwnt i'r darlithfeydd a'r labordai. O ganlyniad, bu Hamish yn defnyddio ei egni fel rhwyfwr cryf yng Nghlwb Rhwyfo Coleg Prifysgol Gogledd Cymru ac enillodd ei liwiau yno; bu’n aelod o Gyngor y Myfyrwyr; cerddwr a dringwr yn Eryri a fyddai’n gorffen ei ddiwrnod ar Dryfan trwy wneud slalom i lawr yr A55 ar ei fotobeic Triumph 250, ac fel dawnsiwr rhyfeddol o afrosgo yn y dawnsfeydd jazz ar nos Sadwrn yn Neuadd PJ.
Yn ei flwyddyn olaf, roedd ei gais i wneud cwrs ôl-radd gydag ysgoloriaeth ym Mhrifysgol California, Berkely wedi cael ei dderbyn ac ni wastraffodd unrhyw amser cyn priodi ei gariad Ann o Swydd Derby a mynd â hi i’r Unol Daleithiau.
Ar ôl cwblhau ei radd Meistr cafodd ei dderbyn i Yale lle cwblhaodd ei ddoethuriaeth a chael cynnig swydd athro cynorthwyol ym Mhrifysgol British Columbia yn Vancouver. Roedd ymhlith y cyntaf i gymhwyso modelu cyfrifiadurol i weithgareddau cymhleth ecosystem coedwigoedd, gwaith sy'n dal i barhau. Ei weledigaeth oedd y gallai coedwigoedd y byd gael eu cynnal ac y byddai dealltwriaeth o sut mae ecosystemau coedwigoedd yn gweithio yn darparu sylfaen wyddonol i wella penderfyniadau rheoli coedwigoedd a chadwraeth.
Tra roedd ei ddata ymchwil yn mynd trwy'r rhaglenni cyfrifiadurol yn UBC, bu’n mentora llawer o fyfyrwyr ôl-radd mewn ecoleg coedwigoedd. Ni phallodd ei ddiddordeb mewn darganfod cyfraniadau planhigion ac anifeiliaid bach sy'n ymddangos yn ddibwys at fïom coedwigoedd. Roedd yn arbenigwr ar nodi mwsoglau, cen, rhedyn a ffyngau yn yr ardaloedd bach o dan ganopi coed uchel. Roedd unrhyw daith gerdded trwy goedwig gyda Hamish yn gyflwyniad addysgiadol, llawn hiwmor, i ecoleg coedwigoedd. Roedd unrhyw un a aeth i gerdded mewn coedwig gydag ef yn freintiedig iawn ac wedi dysgu llawer erbyn diwedd y daith.
Cydnabuwyd ei gyfraniadau at ecoleg coedwigoedd yng Nghanada ac yn rhyngwladol pan benodwyd ef i Urdd Canada yn 2014. Mae ei ddatganiad sefydlu yn dweud:
Hamish Kimmins has influenced the practice of forestry in Canada. Over four decades, as a professor of forest ecology at the University of British Columbia, he challenged industry professionals to apply the best scientific understanding of the dynamics of forest ecosystems in their interactions with forests. He also authored the core academic text in his field and developed modelling software used to analyze forest growth. His research, lectures and advocacy have enhanced environmental stewardship in forest management and improved the sustainability of our forest resources
Roedd yn ŵr ffyddlon i Annie am 57 mlynedd, yn dad i ddau fab, yn daid i 5, ac yn ffrind ffyddlon i'w gyd-fyfyrwyr am 60 mlynedd. Teulu, cyfeillgarwch, gyrfa lwyddiannus a gwerth chweil: nid oes modd gwella llawer ar hynny a Bangor oedd sylfaen y pethau da hyn i gyd.