CYNRYCHIOLI'R GYFRAITH

Gwefan yr RCSL:
https://rcsl.hypotheses.org/

Gwefannau cyd-noddwyr:

Vereinigung für Recht und Gesellschaft: https://rechtssoziologie.info/en/german-association-for-law-and-society/

DGS-Sektion Rechtssoziologie: https://soziologie.de/en/sections/sociology-of-law/portrait

Journal of Law and Society and Centre of Law and Society at Cardiff University: click here 

Cardiff institute - https://centreoflawandsociety.co.uk/ 

Centre for Socio-legal Studies, Oxford University: https://www.law.ox.ac.uk/centre-for-socio-legal-studies/centre-socio-legal-studies

Associazione Italiana di Sociologia - Sezione Sociologia del diritto -- https://www.ais-sociologia.it/sociologia-del-diritto/

Sefydliadau eraill:

The RCSL conference at Bangor in 2024 is endorsed by the Socio-legal Studies Association: https://www.slsa.ac.uk/

The Oñati International Institute for the Sociology of Law will organise panels for its students at the conference: https://www.iisj.net/

The Oñati Community will organise an Oñati Dinner during the Conference: http://onati.community

Mae'r gyfraith yn gysyniad haniaethol sy'n gofyn am gynrychiolaeth o ran gwybodaeth a barn am faterion beunyddiol, cynrychiolaeth o ran damcaniaethau, yn ogystal â chynrychiolaeth o ran proffesiynau megis barnwyr, cyfreithwyr, yr heddlu a swyddogion eraill, ac nid lleiaf, gynrychiolaeth mewn pensaernïaeth a hyd yn oed gynhyrchion diwylliant poblogaidd. Mae hyn yn berthnasol ym mha bynnag ffyrdd yr ydym yn deall y gyfraith: fel system gymdeithasol benodol (Niklas Luhmann), fel maes penodol o arbenigedd cyfreithiol, fel cyfraith-yn-y-llyfrau, neu fel “cyfraith fyw” y tu hwnt i gyfraith y wladwriaeth (Eugen Ehrlich).

Mae “Cynrychioli’r Gyfraith”, sef thema cynhadledd RCSL ym Mangor, a gynhelir rhwng 3 a 6 Medi 2024, yn thema drawsbynciol ar gyfer cymdeithasegwyr y gyfraith ac eraill sydd â diddordeb dadansoddi’r gyfraith o fewn cymdeithas. Mae gan leygwyr a’r rhai sydd wedi’u hyfforddi’n gyfreithiol, fel ei gilydd, syniadau ymhlyg ac eglur am y gyfraith sy’n llywio eu gweithredoedd, o ryngweithiadau economaidd beunyddiol i ymgysylltiad gwleidyddol. Dylanwadir ar rai o'r pethau hyn gan hyfforddiant mewn ysgol neu brifysgol. Nid yn unig y mae cyfreithwyr yn derbyn hyfforddiant o'r fath, ond hefyd filoedd o reolwyr mewn busnes, a gweision y wladwriaeth megis gweithwyr cymdeithasol, hyd yn oed os yw eu hyfforddiant nhw yn canolbwyntio ar agweddau penodol o’r gyfraith. Bydd cynrychiolwyr gweithwyr yn dysgu am y gyfraith gan eu hundebau llafur. Mae'r cyfryngau’n cylchredeg delweddau o'r gyfraith, boed hynny'n gywir yn gyfreithiol ai peidio. Mae rhywfaint o hyn yn frwydr wleidyddol, er enghraifft pan fydd papur newydd yn datgan bod barnwyr yn “elynion y bobl” oherwydd dyfarniad mewn achos proffil uchel. Ers canrifoedd, daw, gyda phob datblygiad newydd ym maes y cyfryngau, bryder bod pobl yn cael eu camarwain ac yn cael eu dylanwadu heb yn wybod iddynt. Y pryder diweddaraf yw problemau gyda chyfryngau cymdeithasol, y ffilter y maent yn eu creu, yr eithafiaeth y mae algorithmau’r cyfryngau cymdeithasol yn eu meithrin. Mewn cyferbyniad, mae llawer yn sylwi bod y cyfryngau’n glynu wrth negeseuon ceidwadol ac yn dod i bob pwrpas yn llefarwyr dros sefydliadau a diddordebau sefydledig.

Serch hynny, nid oes angen o reidrwydd gwerthuso negeseuon y cyfryngau mor negyddol. Mae portreadau ffuglennol o'r gyfraith, o broffesiynau a sefydliadau cyfreithiol, yn aml yn awgrymu y gellir ymddiried ynddynt i ryw raddau o leiaf ac maent yn awgrymu bod diwygiadau cyfreithiol yn digwydd neu fod sut y caiff y gyfraith ei harfer yn gwella. Er enghraifft, ni ddylai cyfreithwyr gael eu harwain gan hunan-les economaidd, neu farnwyr ac erlynwyr gan uchelgais wleidyddol. Gall dealltwriaeth esthetig a chynrychioliadol o'r gyfraith roi arweiniad i bobl ynghylch beth mae'r gyfraith yn ei olygu iddyn nhw. Yn ogystal, gall profiadau personol a phrofiadau pobl eraill y gellir ymddiried ynddynt megis teulu a ffrindiau fod yn bendant iawn o ran sut mae pobl yn gweld y gyfraith.

Mae ysgolheigion y gyfraith a phynciau tebyg wedi ymchwilio i'r gyfraith o wahanol safbwyntiau ac wedi ymdrin â hi'n wahanol o ran eu dysgeidiaeth. I rai, mae'r gyfraith yn rhywbeth i’w harneisio fel grym ar gyfer newid cymdeithasol, i gryfhau sefyllfa e.e. gweithwyr neu ddioddefwyr trosedd. Mae gan eraill werthfawrogiad o’r gyfraith yn enwedig gan ei bod yn darparu system o rwystrau a gwrthbwysau i bŵer gwleidyddol. Er enghraifft, gall y gyfraith atal gweinyddiaethau rhag ymyrryd â hawliau unigolion. Craffwyd ar y defnydd llawr gwlad o’r gyfraith, sut mae aelodau cymdeithas yn unedig neu’n wahanol yn eu gweithredoedd cyfreithiol. Yn amlwg hefyd dadansoddir y goruchlysoedd a sefydliadau cyfreithiol lefel uchel eraill, yn ogystal â sut y maent yn bwrw ymlaen â’u gwaith.  Mae damcaniaethau’r gyfraith yn amlygu anghydraddoldebau cymdeithasol, gwleidyddol ac economaidd sy'n cael eu cynhyrchu gan y gyfraith a'u hatgynhyrchu yn y gyfraith, ond hefyd y potensial ar gyfer diwygio sy'n cyflwyno ei hun drwy'r gyfraith. Mae enghreifftiau llwyddiannus o hynny yn cynnwys hyrwyddo hawliau dynol. Mae dadansoddwyr eraill wedi tynnu sylw at oblygiadau gweithdrefnau ac arferion dyddiol mewn sefydliadau cyfreithiol o ran cymhwyso'r gyfraith, a hyd yn oed o ran hunan-gyfreithloni'r gyfraith (Luhmann). Mae damcaniaethau’r gyfraith wedi dod yn ffyrdd pwerus o gynrychioli'r gyfraith.

Pwy sy'n eiriol dros y gyfraith? Pwy sy'n penderfynu ynghylch gwrthdaro cyfreithiol ac yn rhoi cyngor cyfreithiol? Pwy sydd yn y sefyllfa orau i addasu'r gyfraith i amodau cymdeithasol newidiol? Mae cwestiynau o'r fath hefyd yn rhan o thema'r gynhadledd. Mewn rhai ffyrdd, mae'r rhai sydd wedi'u hyfforddi'n gyfreithiol ac yn enwedig y rhai hynny sy’n gweithio mewn swyddi cyfreithiol, yn ddehonglwyr breintiedig o’r gyfraith, o leiaf mewn gwladwriaethau modern sy'n dibynnu ar system gyfreithiol wahaniaethol. Mae hyn yn codi ystyriaethau ynghylch cyfreithlondeb a chynrychiolaeth ddemocrataidd. Bydd beirniaid yn cwestiynu pam mai graddedigion o brifysgolion blaenllaw, pam mai pobl a chanddynt draddodiad teuluol hir ym maes y gyfraith, pam mai dynion yn hytrach na merched mewn swyddi cyfreithiol uchel, sy’n dal yn fwyaf blaenllaw. Nid oes cynrychiolaeth ddigonol yn y gyfraith o rai grwpiau cymdeithasol, a sonnir bod rhai grwpiau’n wynebu gwahaniaethu yn eu herbyn gan ddeiliaid swyddi cyfreithiol. Gall hyn effeithio ar genhedloedd lleiafrifol a phobl y gwahaniaethir yn eu herbyn ar sail “hil” a chefndir ethnig. Gall y rhai sydd wedi eu hymyleiddio’n economaidd ddioddef anfanteision pellach a achosir gan y ffordd y mae'r gyfraith yn gweithredu. 
Mae cynrychiolaethau o gyfraith Lloegr ac UDA yn fwy amlwg na chynrychiolaeth o systemau cyfreithiol eraill. Ar lefel sylfaenol iawn, mae hynny'n dilyn o'r ffaith mai Saesneg yw’r iaith ar gyfer cyfathrebu a masnachu’n fyd-eang. Mae diwydiant cyfryngau'r Unol Daleithiau wedi meithrin marchnad fyd-eang o syniadau, mae tybiaethau am gyfraith a sefydliadau cyfreithiol yr Unol Daleithiau  yn teithio i bob cornel o'r byd trwy gyfrwng sioeau teledu, ffilmiau a chynhyrchion diwylliannol poblogaidd eraill. Er gwell neu er gwaeth, gall cynulleidfaoedd rhyngwladol ddysgu am gyfraith nad yw’n bod o gwbl yn eu mamwlad. Ar lefel wahanol, yn y byd academaidd, mae cysyniadau a safbwyntiau o wledydd lle ceir cyfraith gyffredin yn aml yn ymestyn ymhellach na chysyniadau a safbwyntiau o wledydd sydd â threfniadau cyfreithiol a chefndiroedd cymdeithasol a gwleidyddol eraill. Bydd cynhadledd RCSL yn gyfle i academyddion o wledydd sydd â hanes a systemau gwahanol gyfnewid eu syniadau a chyfoethogi eu syniadaeth eu hunain gyda mewnwelediadau o drafodaethau ar y cyd.

Mae Prifysgol Bangor, sy’n cynnal cynhadledd RCSL yn 2024, wedi’i lleoli mewn ardal Gymraeg ei hiaith ac mae’r gynhadledd yn cynnig cyfle i drafod fel un o’r edefynnau faterion yn ymwneud â darparu gwasanaethau cyfreithiol dwyieithog. Mae llysoedd lleol yn cynnal gwrandawiadau yn Gymraeg a Saesneg. Gall siaradwyr Cymraeg dderbyn eu holl ohebiaeth gyfreithiol yn eu mamiaith. Mae gwledydd eraill yn trafod datblygu gwasanaeth tebyg i leiafrifoedd ac mae'r gynhadledd yn cynnig cyfle unigryw i ddysgu am ddwyieithrwydd yn y byd cyfreithiol.

Fel y dangoswyd, mae thema'r gynhadledd “Cynrychioli'r Gyfraith” yn cwmpasu maes eang o ddiddordebau academaidd. Fodd bynnag, gwahoddir gweithgorau RCSL i drefnu eu paneli eu hunain ar ba bynciau bynnag y mae arnynt eisiau eu trafod, yn ogystal â'u cyfarfodydd busnes. Gwahoddir hefyd bapurau unigol ar bynciau cymdeithaseg y gyfraith / astudiaethau cymdeithasol-gyfreithiol.

Yn ogystal, mae’r Journal of Law and Society (JLS) a Chanolfan y Gyfraith a Chymdeithas ym Mhrifysgol Caerdydd, fel cyd-noddwyr y gynhadledd, yn trefnu edefyn/sesiwn ar astudiaethau cymdeithasol-gyfreithiol yng Nghymru a’r Deyrnas Unedig ac yn gwahodd cydweithwyr ifanc i gyflwyno eu papurau i'r edefyn hwnnw. Bydd y cyfnodolyn yn cefnogi cyflwynwyr y papurau a ddewisir gyda'u ffioedd cynhadledd. Bydd manylion ynghylch sut i wneud cais yn cael eu cyhoeddi mewn da bryd ar hafan y gynhadledd.
Y dyddiad cau i dderbyn cynigion ar gyfer papurau, Trafodaethau bord gron neu baneli Dyddiad Cau Estynedig: 3 Mawrth 2024. Gofynnir am gyflwyniadau trwy wefan y gynhadledd yma (mae’r ddolen gyflwyno yn cael ei chreu ar hyn o bryd). Byddwn yn gofyn am grynodeb o ddim mwy na 250 o eiriau.

Dolen i ffurflen: Paper proposal

Dolen i ffurflen: Proposal of a panel of papers

Dolen i ffurflen: Proposal of a roundtable