Dau berwon ar y llawr mewn coedwif efo rhyw declun

Datgelu dull newydd o ganfod rhywogaethau ffwng byd-eang

Dim ond cyfran fach iawn o amrywiaeth natur sydd wedi ei enwi a'i nodi, ac mae hyn yn arbennig o wir am bryfed a ffyngau; mae miliynau o rywogaethau o bryfed a ffyngau nad ydynt yn hysbys i wyddoniaeth.

Dim ond cyfran fach iawn o amrywiaeth natur sydd wedi ei enwi a'i nodi, ac mae hyn yn arbennig o wir am bryfed a ffyngau; mae miliynau o rywogaethau o bryfed a ffyngau nad ydynt yn hysbys i wyddoniaeth.

Ar yr un pryd, rydym yn colli rhywogaethau a’u cynefinoedd ar gyfradd nas gwelwyd o’r blaen, ac mae ymchwilwyr yn rhuthro i ddarganfod a gwarchod rhywogaethau newydd cyn iddynt ddiflannu.

Mae ymchwilwyr ym Mhrifysgol Bangor, mewn cydweithrediad ag ymchwilwyr ym Mhrifysgol Jyväskylä, y Ffindir, wedi adrodd yn y cyfnodolyn Nature bod yr allwedd i fapio bioamrywiaeth yn gyflym ac yn gost-effeithiol wedi bod o flaen ein llygaid, ar hyd yr adeg, yn yr aer o'n cwmpas.

Mae'r aer o'n cwmpas yn drysorfa - mae'n llawn DNA planhigion, ffyngau, bacteria, pryfed, mamaliaid ac organebau eraill, meddai Nerea Abrego o Brifysgol Jyväskylä.

Arweiniodd Nerea yr astudiaeth, gyda chyfraniad gan yr Athro Simon Creer o Brifysgol Bangor.

Datgelodd samplau aer a gasglwyd ledled y byd ac a ddadansoddwyd gan ddefnyddio dilyniannu DNA wybodaeth newydd am ledaeniad ac amrywiadau tymhorol ffyngau hysbys ac anhysbys. Mae’r wybodaeth hon yn hanfodol i ddeall ble a phryd y mae gwahanol rywogaethau ffwngaidd yn ffynnu, ond hefyd i ragweld eu tynged yn sgil y newid byd-eang parhaus.

Athro Simon Creer,  Athro Ecoleg Moleciwlaidd
dyn mewn ffram las
Yr Athro Simon Creer


Mae'r tîm yn argyhoeddedig y bydd technegau samplu bioamrywiaeth newydd o'r fath yn chwyldroi biomonitro a rhagolygon bioamrywiaeth yn y blynyddoedd i ddod.

Un pwnc arbennig o ddiddorol i ymchwilio iddo ymhellach yw adolygiad manylach o ddilyniannau ffyngau sy'n bwysig i bobl. Mae'r rhain yn cynnwys, er enghraifft, afiechydon ffwngaidd mewn pobl, cnydau ac anifeiliaid cynhyrchu, yn ogystal â ffyngau sy'n dynodi cynnydd yng ngholledion natur a gwanhau prosesau naturiol yn yr ecosystem.