Mae llyfrgelloedd yn gartref i’r holl straeon sydd wedi eu hadrodd, ond mae llyfrgelloedd o straeon sydd heb eu hadrodd.
Cawn gipolwg ar yr ‘ysbrydion’ hyn mewn troednodiadau a llyfryddiaethau, ond yn bennaf maent wedi’u claddu’n gyfan gwbl, ar drugaredd rhwydweithiau deallusol dwys o ddyfyniadau, penderfyniadau golygyddol, syniadau cyfnewidiol am berthnasedd a gwerth, a’r anghydraddoldebau strwythurol sydd wedi llunio’r byd academaidd, llyfrgelloedd, a sefydliadau eraill sy'n cynhyrchu gwybodaeth.
Mae The Ghost Reader, a olygwyd gan Dr Elen D. Hristova, sy’n Ddarlithydd mewn Ffilm a'r Cyfryngau ym Mhrifysgol Bangor ynghyd ag Aimee-Marie Dorsten, sy’n Athro Newyddiaduraeth a Chyfathrebu Torfol ym Mhrifysgol Point Park yn Pittsburgh, a Carol A. Stabile, sy’n Athro Astudiaethau Menywod, Rhywedd, a Rhywioldeb ym Mhrifysgol Oregon, yn cynnig persbectif ffres ar hanes deallusol astudiaethau’r cyfryngau, sy’n cwmpasu astudiaethau cyfathrebu, astudiaethau diwylliannol, ac astudiaethau ffilm, sy’n aml yn gorgyffwrdd.
Mae’r llyfr yn adfer ac yn ailgyhoeddi gwaith grŵp amrywiol o fenywod a lafuriodd ar ymylon maes astudiaethau’r cyfryngau wrth iddo ymffurfio yn ystod blynyddoedd ffurfiannol yr ymchwil i gyfathrebu rhwng yr 1930au a’r 1950au. Mae’n darparu cyd-destunau ysgolheigaidd i’r gwaith hwnnw, ac yn dangos bod “ystyriaethau croestoriadol” – megis rhywedd, hil, dosbarth, yn ogystal â phatriarchaeth, goruchafiaeth pobl wyn, trefedigaethedd, a chyfalafiaeth, yn ddulliau allweddol o ymgysylltu ar gyfer deallusion, academyddion, ac ymgyrchwyr sy’n digwydd bod yn fenywod. Gwnaethant hynny ddegawdau cyn i safbwyntiau ffeministaidd gael eu hailintegreiddio yn rhan o hanes y maes.
Mae penodau yn y llyfr yn cymryd un fenyw ar y tro, gan archwilio ei chyfraniad i astudiaethau'r cyfryngau trwy ei gwaith ym meysydd anthropoleg, economi wleidyddol cyfathrebu, astudiaethau cynulleidfa, barn gyhoeddus a phropaganda, ymgyrchedd, theori feirniadol, seicoleg, seicoleg gymdeithasol, diwylliant cyhoeddus, dadansoddi ffilmiau, cymdeithaseg, cyfraith a rheoleiddio'r cyfryngau, newyddiaduraeth, darlledu newyddion, a beirniadaeth.
Mae’r rhesymau na wyddom efallai am y menywod hyn yn cynnwys gwahaniaethu yn erbyn menywod mewn cyflogaeth academaidd, dargyfeirio menywod i’r diwydiant hysbysebu neu i ganolfannau ymchwil fel cynorthwywyr, yn ogystal â hiliaeth, gwrth-gomiwnyddiaeth ac effaith parhaus y pethau hynny.
“Roedd y merched rydyn ni’n eu cyflwyno yn y llyfr hwn yn aml yn cael eu rhwystro rhag cael deiliadaeth academaidd, a hwythau ar yr un pryd yn gwneud ymchwil pwysig ac yn cefnogi gyrfaoedd academaidd eu gwŷr. Roedd cymalau nepotistiaeth mewn prifysgolion yn golygu mai dim ond un ohonynt y gellid ei gyflogi yn yr un adran yn y brifysgol; a hwnnw, fynychaf, fyddai’r gŵr. Er enghraifft, yn achos Helen Merrell Lynd, diystyriwyd ei chyfraniad sylweddol i Middletown: A Study in American Culture (1929) gan fod ei gŵr eisiau cyflwyno’r llyfr fel ei draethawd doethurol ei hun.
“Roedd menywod o liw, a gafodd eu gwthio hyd yn oed ymhellach i’r cyrion a’u heithrio o’r academi yn mynd ati i gyhoeddi eu beirniadaeth a’u newyddiaduraeth hwythau mewn papurau newydd. Yn achos Claudia Jones, a aned yn Nhrinidad a Thobago, ar ôl cael ei halltudio o'r Unol Daleithiau ym 1955 am fod yn aelod o'r Blaid Gomiwnyddol, daeth i Lundain. Roedd yn ffigwr pwysig yng nghymuned Garibïaidd y Deyrnas Unedig ac ym 1958 cychwynnodd y West Indian Gazette, ac yna’n ddiweddarach hi sefydlodd Garnifal Notting Hill. Mae wedi ei chladdu ym Mynwent Highgate yn Llundain; i'r chwith o Karl Marx.
“Mae The Ghost Reader yn gwahodd y darllenwyr, yn ogystal â myfyrwyr sy’n defnyddio’r llyfr yn eu dosbarthiadau, i adeiladu ar etifeddiaeth ddeallusol y menywod hyn. Ac i barhau â’r ymdrechion i adfer hanes ffeministiaeth mewn amrywiaeth eang o ddisgyblaethau academaidd o fioleg gyfrifiadol i astudiaethau’r cyfryngau!”
Cyhoeddir The Ghost Reader gan Goldsmiths Press a chaiff ei ddosbarthu gan MIT Press. I gael rhagor o wybodaeth ewch i: https://www.gold.ac.uk/goldsmiths-press/publications/the-ghost-reader/
Golygwyd gan Elena D. Hristova, Aimee-Marie Dorsten, Carol A. Stabile.
Cyfranwyr:
Hadil Abuhmaid, Miche Dreiling, Diana Kamin, Marianne Kinkel, Tiffany Kinney, Elana Levine, Malia Mulligan, Morning Glory Ritchie, Gretchen Soderlund, Shelley Stamp, Laura Strait, Rafiza Varão.
