Mae deunyddiau gwneud yn gyffredin mewn nythod adar

Gall deunyddiau gwneud mewn nythod fod yn niweidiol ac yn fuddiol i adar

Mae pawb yn taflu llawer iawn o blastig a deunyddiau gwneud eraill i'r amgylchedd, ac mae adar yn eu codi’n aml iawn. Mae ymchwil newydd yn dangos bod 176 o rywogaethau adar ledled y byd bellach yn defnyddio amrywiol ddeunyddiau anthropogenig yn eu nythod. Ledled y byd, mae adar yn defnyddio deunyddiau sydd dros ben ac a daflwyd. Mae adar môr yn Awstralia yn defnyddio rhwydi pysgota yn eu nythod, mae gweilch y pysgod yng Ngogledd America yn defnyddio cortyn byrnwyr, mae adar sy'n byw mewn dinasoedd yn Ne America yn defnyddio bonion sigaréts, ac mae mwyeilch cyffredin Ewrop yn codi bagiau plastig i’w defnyddio yn eu nythod.

Gall y deunyddiau hynny fod yn fuddiol mewn nythod adar, yn ôl ymchwilwyr. Er enghraifft, mae bonion sigaréts yn cynnwys nicotin a chyfansoddion eraill sy'n hel ectoparasitiaid i ffwrdd rhag eu bod yn glynu wrth groen adar bach ac yn sugno eu gwaed. Hefyd, mae awgrym y gallai deunyddiau gwneud caletach fod yn gynhaliaeth i nythod adar, a bod ffilmiau plastig yn helpu inswleiddio a chadw’r adar bach yn gynnes. Er bod rhai manteision posibl, mae'n bwysig cofio y gall deunyddiau anthropogenig o'r fath fod yn niweidiol i adar hefyd.

Cyhoeddwyd yr ymchwil hwnnw mewn rhifyn arbennig o Drafodion Athronyddol y Gymdeithas Frenhinol B ar “Ecoleg esblygiadol nythod: dull traws-dacson”. Trefnwyd y rhifyn arbennig ar y cyd gan Mark Mainwaring, Darlithydd ym Mioleg y Newid Byd-eang yn Ysgol Gwyddorau Naturiol Prifysgol Bangor.

Mae’r rhifyn arbennig yn amlygu bod nythod amrywiaeth helaeth o dacsa – gan gynnwys adar a mamaliaid a physgod ac ymlusgiaid – yn caniatáu iddyn nhw addasu i’r pwysau a achosir gan fodau dynol. Mae’r pwysau hynny’n amrywio o gynnwys deunyddiau anthropogenig yn eu nythod hyd at ddarparu lle i rieni a’u hepil eu hamddiffyn eu hunain rhag tymereddau cynyddol boeth mewn hinsawdd sy’n newid.”

Plastig mewn nythoedd storciau gwyn

Llaw mewn maneg glas yn estyn at droed aderyn sydd wedi ei ddal mewn plastig yn ei nyth — Mae'r cyw storc yn gaeth wrth ei goes i ddarn o blastig sydd wedi ei ymgorffori yn ei nyth.
Credit:Zuzanna Jagiello

Dau storc yn eistedd ar nyth sy'n cynnwys plastic. — Dau storc yn eistedd ar nyth sy'n cynnwys plastig.
Credit:Zuzanna Jagiello

Nyth storc mawr yn dangos defnydd o blastic — Nyth mawr storc gwyn sydd wedi defnyddio tameidiau o blastig wrth adeiladu nyth.
Credit:Zuzanna Jagiello

Adar yn defnyddio’r deunyddiau yr ydym yn eu taflu yn eu nythod

Weithiau mae deunyddiau anthropogenig yn niweidio adar. Weithiau mae’r adar a’u hepil yn mynd yn sownd hyd at farw mewn cortyn byrnwyr. Yn ogystal, mae’r epil weithiau'n bwyta deunyddiau anthropogenig ar ôl eu camgymryd am eitemau ysglyfaeth naturiol. Yn olaf, mae deunyddiau anthropogenig lliwgar mewn nythod yn denu ysglyfaethwyr i'r nythod hynny sy’n bwyta’r wyau neu'r adar bach. Felly, mae angen inni daflu llai o blastig a deunyddiau anthropogenig eraill.

Ychwanegodd prif awdur yr astudiaeth, Zuzanna Jagiełło o Brifysgol Gwyddorau Bywyd Poznań yng Ngwlad Pwyl,
“Roedd amrywiaeth eang o rywogaethau adar yn cynnwys deunyddiau anthropogenig yn eu nythod. Mae hynny’n peri pryder oherwydd mae'n dod yn fwyfwy amlwg y gall deunyddiau o'r fath niweidio adar bach a hyd yn oed adar yn eu llawn dwf”. Dywedodd Zuzanna Jagiełło hefyd fod “angen mwy o astudiaethau i ennill dealltwriaeth lawnach o faint o rywogaethau adar ledled y byd sy’n defnyddio deunyddiau o’r fath yn eu nythod er mwyn inni ddeall y broblem yn llawn.”

Dywedodd ail awdur yr astudiaeth, Jim Reynolds, ymchwilydd yng Nghanolfan Adareg Prifysgol Birmingham yn y Deyrnas Unedig,

“Mewn byd sy’n prysur drefoli yr ydym yn ei rannu â llawer o wahanol dacsa anifeiliaid, nid yw’n syndod bod adar yn defnyddio’r deunyddiau yr ydym yn eu taflu yn eu nythod. Er bod angen inni ddysgu sut mae plastigion, er enghraifft, yn effeithio ar adar, gall adar, oherwydd eu symudedd uchel a'u bioleg bridio, brofi i fod yn fiomonitoriaid hynod o lygredd deunyddiau anthropogenig amgylcheddol ac mae hynny’n gyffrous."