Gallai rhai gwledydd ddiwallu eu holl anghenion trydan o baneli solar arnofiol, yn ôl ymchwil

Gallai paneli solar ffotofoltäig arnofiol gyflenwi holl anghenion trydan rhai gwledydd, yn ôl gwaith ymchwil newydd.

Gallai paneli solar ffotofoltäig arnofiol gyflenwi holl anghenion trydan rhai gwledydd, yn ôl gwaith ymchwil newydd.

Nod yr astudiaeth, gan ymchwilwyr o Brifysgolion Bangor a Chaerhirfryn, a Chanolfan Ecoleg a Hydroleg y Deyrnas Unedig, oedd cyfrifo'r potensial byd-eang ar gyfer defnyddio araeau solar arnofiol carbon isel. Cyfrifodd yr ymchwilwyr allbwn trydanol dyddiol paneli ffotofoltäig arnofiol ar bron i 68,000 o lynnoedd a chronfeydd dŵr ledled y byd, gan ddefnyddio’r data hinsoddol sydd ar gael ar gyfer pob lleoliad.

Roedd cyfrifiadau'r ymchwilwyr yn cynnwys llynnoedd a chronfeydd dŵr lle mae technoleg solar arnofiol yn fwyaf tebygol o gael ei gosod. Doedd y llynnoedd hyn yn ddim mwy na 10km o ganolfan boblogaeth, nid mewn ardal warchodedig, nid oeddent yn sychu ac nid oeddent yn rhewi am fwy na chwe mis bob blwyddyn. Cyfrifodd yr ymchwilwyr allbwn yn seiliedig ar baneli ffotofoltäig arnofiol yn cwmpasu dim ond 10% o arwynebedd y dyfroedd hyn, hyd at uchafswm o 30 km².

Er bod allbwn yn amrywio yn dibynnu ar uchder, lledred a thymor, y trydan blynyddol posibl o’r paneli solar ar y llynnoedd hyn oedd 1302 terawat awr (TWh), tua phedair gwaith cyfanswm galw trydan blynyddol y DU.

Cyhoeddir y canfyddiadau heddiw [4 Mehefin 2024] yn Nature Water.

Mae gan baneli solar arnofiol nifer o fanteision ychwanegol dros osodiadau solar ar y tir: maent yn rhyddhau tir ar gyfer defnyddiau eraill ac mae’r dŵr yn cadw paneli yn oerach, gan eu gwneud yn fwy effeithlon.

Mae rhywfaint o dystiolaeth o fanteision amgylcheddol eraill, gan gynnwys lleihau colledion dŵr trwy anweddiad, trwy gysgodi wyneb y llyn rhag yr haul a'r gwynt; a lleihau blymau algaidd trwy gyfyngu ar olau ac atal cylchrediad maetholion. Fodd bynnag, mae'r ymchwilwyr yn rhybuddio bod angen ymchwil pellach ar effaith amgylcheddol gyffredinol y paneli. Maen nhw’n awgrymu y dylai penderfyniadau i ddefnyddio paneli ffotofoltäig arnofiol ystyried swyddogaeth benodol cyrff dŵr a sut maen nhw’n cael eu defnyddio, yn ogystal â’r effaith ecolegol bosibl.

Dydym ni dal ddim yn gwybod yn union sut y gallai paneli arnofiol effeithio ar yr ecosystem mewn llyn naturiol, mewn amodau a lleoliadau gwahanol. Ond mae’r cynnydd posibl mewn cynhyrchu ynni o baneli ffotofoltäig arnofiol yn glir, felly mae angen inni roi’r ymchwil honno ar waith fel y gellir mabwysiadu’r dechnoleg hon yn ddiogel. Fe wnaethom ni ddewis 10% o arwynebedd llyn fel lefel debygol o ddefnydd diogel, ond efallai y bydd angen lleihau hynny mewn rhai sefyllfaoedd, neu gallai fod yn fwy mewn sefyllfaoedd eraill.

Pan ystyriwyd y ffigurau fesul gwlad, gallai pum gwlad ddiwallu eu holl anghenion trydan o baneli ffotofoltäig arnofiol, gan gynnwys Papua Gini Newydd, Ethiopia a Rwanda. Byddai eraill, fel Bolivia a Tonga, yn dod yn agos iawn, gan ddarparu 87% a 92% o'r galw am drydan.

Gallai llawer o wledydd, yn bennaf o Affrica, y Caribî, De America a Chanolbarth Asia, fodloni rhwng 40% a 70% o'u galw trydan blynyddol trwy baneli ffotofoltäig arnofiol. Yn Ewrop, gallai'r Ffindir fodloni 17% o'i galw am drydan gan y paneli hyn a Denmarc, 7%.

Fe allai’r DU gynhyrchu 2.7 TWh o drydan bob blwyddyn, darganfu’r ymchwilwyr. Er bod hyn ychydig o dan 1% o'r galw cyffredinol am drydan, byddai'n darparu trydan ar gyfer tua miliwn o gartrefi, yn seiliedig ar amcangyfrif presennol Ofgem o'r defnydd trydanol cyfartalog fesul cartref o 2,700 kWh.

Ar hyn o bryd ychydig iawn o osodiadau paneli ffotofoltäig arnofiol sydd yn y DU. Y mwyaf yw fferm solar arnofiol 6.3MW ar gronfa ddŵr y Frenhines Elizabeth II, ger Llundain.

Dywedodd Dr Woolway: “Hyd yn oed gyda’r meini prawf a osodwyd gennym ni i greu senario realistig ar gyfer defnyddio paneli ffotofoltäig arnofiol, mae buddion cyffredinol, yn bennaf mewn gwledydd incwm is gyda mwy o heulwen, ond hefyd yng ngwledydd Gogledd Ewrop hefyd. Roedd y meini prawf a ddewiswyd gennym ni yn seiliedig ar waharddiadau amlwg, megis llynnoedd mewn ardaloedd gwarchodedig, ond hefyd ar yr hyn a allai leihau cost a risgiau defnyddio.”

Dywedodd y cyd-awdur, yr Athro Alona Armstrong o Brifysgol Caerhirfryn: “Mae ein gwaith yn dangos bod llawer o botensial ar gyfer paneli ffotofoltäig arnofiol ledled y byd. Ond mae angen dewis lleoliadau yn strategol, gan ystyried y canlyniadau ar gyfer diogelwch ynni, natur a chymdeithas, yn ogystal â Net Zero. ”

Ariennir yr ymchwil gan Gyngor Ymchwil yr Amgylchedd Naturiol (NERC), fel rhan o gronfa Ymchwil ac Arloesi’r Deyrnas Unedig.