Stand Together

Mae’r treial Stand Together wedi dangos bod cynnwys yr ysgol gyfan wrth fynd ati i leihau bwlio yn gweithio.

Ar ôl saith mlynedd o dreialu rhaglen gwrth-fwlio ysgolion KiVa o’r Ffindir yn y Deyrnas Unedig, ariannodd y Sefydliad Cenedlaethol dros Ymchwil Iechyd treial hapsamplu clystyrau rheolyddedig mawr ar draws sawl canolfan, gyda’r nod o werthuso effeithiolrwydd a chost-effeithiolrwydd KiVa, (rhaglen gwrth-fwlio ysgol gyfan). Roedd y treial yn cynnwys 11,000 o blant ac 118 o ysgolion cynradd.

Ymchwil a ariennir gan y Sefydliad Cenedlaethol ar gyfer Ymchwil Iechyd Barn yr awdur(on) yw'r safbwyntiau a fynegir ac nid o reidrwydd barn y Sefydliad Cenedlaethol dros Ymchwil Iechyd na'r Adran Iechyd a Gofal Cymdeithasol.

Bwlio

Mae bwlio’n risg sylweddol i iechyd meddwl y cyhoedd. Mae tua 1 o bob 5 plentyn ysgol gynradd yn dweud eu bod yn cael eu bwlio o leiaf unwaith yr wythnos. Mae plant sy'n cael eu bwlio yn fwy tebygol o deimlo gorbryder ac iselder ysbryd, ac maent mewn mwy o berygl o brofi problemau iechyd meddwl yn ystod llencyndod a phan yn oedolion.

Rhaglen gwrth-fwlio KiVa

Mae KiVa yn rhaglen gwrth-fwlio a ddatblygwyd yn y Ffindir gan yr Athro Christina Samivalli o Brifysgol Turku. Canfu astudiaeth fawr yn y Ffindir, a oedd yn cynnwys 28,000 o ddisgyblion ysgol gynradd, fod KiVa wedi lleihau bwlio yn sylweddol ac yn gwella lles meddwl. Mae defnydd parhaus o KiVa mewn ysgolion yn gysylltiedig â gostyngiadau cynyddol o flwyddyn i flwyddyn mewn bwlio. Yn y Deyrnas Unedig, mae dau dreial bach o KiVa wedi dangos canlyniadau addawol yn ysgolion Cymru.

Mae KiVa yn cynnwys tair prif gydran:
1.    Cwricwlwm craidd a gyflwynir dros ddwy flynedd ac a addysgir i flynyddoedd 3-6 mewn gwersi 45 munud, bob pythefnos, gan yr athro dosbarth.
2.    Tîm KiVa o staff ysgol, sy'n mynd i'r afael ag unrhyw achosion o fwlio a nodwyd, gyda'r sawl sy’n cael ei fwlio a’r sawl sy’n gwneud y bwlio, gan ddefnyddio prosesau, ffurflenni a sgriptiau KiVa.
3.    Ymagwedd ymwybyddiaeth ysgol gyfan, sy’n cynnwys gwasanaethau ysgol, gwybodaeth i rieni, posteri a festiau/tabardiau KiVa, a wisgir gan staff yn ystod egwyliau.
Mae o leiaf ddau aelod o staff sydd â swyddogaethau KiVa ym mhob ysgol:

Cydlynydd KiVa

•    Mynychu'r cwrs hyfforddi deuddydd
•    Hyfforddi aelodau eraill o staff yn yr ysgol i gyflwyno'r cwricwlwm craidd
•    Cydlynu cyflwyniad holl elfennau KiVa o fewn yr ysgol
•    Darparu goruchwyliaeth a chefnogaeth gyffredinol i'r rhaglen

Arweinydd Tîm KiVa

•    Mynychu'r cwrs hyfforddi deuddydd
•    Asesu atgyfeiriadau i'r Tîm KiVa
•    Cydlynu'r Tîm KiVa sy'n ymdrin ag achosion o fwlio a gadarnhawyd gan ddefnyddio prosesau a ffurflenni wedi'u sgriptio

Roeddem eisiau gweld a oedd rhaglen gwrth-fwlio KiVa yn fwy effeithiol o ran lleihau bwlio a gwella lles disgyblion ym Mlynyddoedd 3-6, o gymharu ag arferion gwrth-fwlio arferol.

Rhwng mis Tachwedd 2019 a mis Chwefror 2021, cafodd 118 o ysgolion cynradd eu recriwtio ar draws y pedwar safle prawf. Cafodd ysgolion eu dyrannu ar hap i’r ymyriad KiVa neu i gangen rheoli ymarfer arferol. Ar y gwaelodlin, cwblhaodd 11,111 o ddisgyblion holiaduron, a chasglwyd data dilynol gan 5,321 o fyfyrwyr mewn ysgolion ymyrraeth KiVa, a 4,660 o fyfyrwyr mewn ysgolion rheoli.