Ewyllysiau a Phrofiant

Gall colli rhywun sy'n agos atoch fod yn drychinebus. Gellir gwneud hyn yn llawer gwaeth os nad yw'r ymadawedig wedi gadael cyfarwyddiadau clir ynghylch sut y dylid dosbarthu eu hasedau. Felly, mae'n llawer gwell i bawb dan sylw os ysgrifennir ewyllys.  

Yr Ewyllys  

Mae ewyllys yn cynrychioli dymuniadau person cyn iddynt farw. Gall yr ewyllys ddelio ag eiddo, nwyddau neu arian. Er mwyn i ewyllys fod yn ddilys, rhaid iddo gael ei hysgrifennu a'i llofnodi gan y cymynnwr ym mhresenoldeb dau dyst annibynnol.  

Mae'n hanfodol bod yr ewyllys wedi'i drafftio'n ofalus—mae hon yn sgil ac, felly, byddai'n ddoeth cyfarwyddo cyfreithiwr sy'n arbenigo mewn ysgrifennu ewyllysiau. Mae ewyllys, er ei bod wedi'i llunio cyn marwolaeth person, yn gwasanaethu i ddosbarthu'r asedau sy'n weddill ar adeg marwolaeth y cymynnwr.  Er enghraifft: os yw'r ewyllys yn dyrannu eiddo neu arian mewn cyfrif banc penodol i berson, ond bod yr eiddo neu'r arian wedi cael ei roi neu ei drosglwyddo i barti arall yn ystod oes y cymynwyr, yna bydd y rhan honno o'r ewyllys yn methu. Mae'n bosibl drafftio'r ewyllys yn y fath fodd sy'n rhagweld y sefyllfa hon ac, felly, yn darparu ar gyfer y buddiolwr mewn rhyw ffordd arall ond os na chynhwysir cymal amgen yna ni fydd y buddiolwr hwnnw'n derbyn y rhan honno o'i etifeddiaeth.  

Ar ben hynny, os bydd person yn marw heb ewyllys ddilys, bydd ei ystâd yn cael ei dosbarthu yn unol â rheolau diffyg ewyllys, gan roi blaenoriaeth olyniaeth i berthnasau agos fel priod a phlant.  

O dan yr amgylchiadau, rhaid cymryd gofal mawr wrth ddrafftio ewyllys.  

Y Broses Profiant  

Pan fydd rhywun yn marw, mae'n bwysig dilyn y camau hyn i sicrhau bod eu hystâd yn cael ei thrin yn briodol:

1. Cofrestru y marwolaeth

Yn gyntaf, mae'n rhaid cofrestru'r farwolaeth o fewn pum diwrnod. Bydd angen i chi ddarparu'r dystysgrif marwolaeth. Mae'r dystysgrif hon yn cael ei darparu gan ymarferydd meddygol.  

2. Darganfod yr ewyllys

Os yw'r ymadawedig wedi gadael ewyllys, gall fod yn ei gartref neu wedi ei adael mewn man diogel. Mae'r ewyllys yn hanfodol wrth benderfynu sut y dylid dosbarthu eu hystad.  

3. Gwerth yr ystâd

Cyn gwneud cais am brofiant, rhaid cyfrifo cyfanswm gwerth ystâd yr ymadawedig. Mae hyn yn cynnwys asedau fel eiddo neu gynilion, a bydd yn rhaid nodi unrhyw ddyledion sy'n weddill. Rhaid hefyd wirio a yw'r Dreth Etifeddiant yn daladwy.  Bydd angen cysylltu ag unrhyw fanciau, credydwyr ac ati i gael cyfrif cyfredol o'r swm sy'n ddyledus.

Sut i wybod a oes angen gwneud cais am brofiant? 

Yn y rhan fwyaf o achosion, bydd yn rhaid i chi wneud cais am brofiant i reoli asedau'r ymadawedig. Fodd bynnag, nid yw bob amser yn angenrheidiol, er enghraifft:

• Mae'r holl asedau'n cael eu cadw ar y cyd fel cyd-berchnogion buddiol gan gynnwys cyfrif banc ar y cyd (maent yn trosglwyddo'n awtomatig i'r perchennog arall).
• Mae gwerth yr ystâd yn isel iawn.
• Mae'r dyledion yn fwy na'r asedau.

4. Gwneud cais am brofiant

Os oes ewyllys: dylai'r ewyllys benodi ysgutorion i ddelio â'r ystâd. Gall yr ysgutorion fod yn wahanol i fuddiolwyr yr ewyllys. Yr ysgutorion fydd y rhai i wneud cais am grant profiant. Yna bydd y grant yn cael ei gynhyrchu i unrhyw gredydwyr yr ymadawedig (fel banciau) a fydd wedyn yn rhyddhau'r arian i'r ysgutorion. Bydd angen cynhyrchu'r grant hefyd i werthu unrhyw eiddo.

Os nad oes ewyllys: rhaid i berthynas agos wneud cais am Lythyrau Gweinyddu, sy'n rhoi awdurdod tebyg.  

5. Gweinyddu'r ystâd

Unwaith y bydd awdurdod cyfreithiol wedi'i ganiatáu, bydd gan yr ysgutorion neu'r gweinyddwyr yr hawl gyfreithiol i reoli ystâd yr ymadawedig, fel cyrchu eu cyfrifon neu werthu eu heiddo.  Gallent hefyd ddosbarthu'r asedau sy'n weddill i'r buddiolwyr yn unol â'r ewyllys neu'r rheolau Diffyg Ewyllys.  

Os oes gennych unrhyw broblemau yn ystod y broses brofiant neu ddrafftio eich ewyllys, mae Clinig Cyngor Cyfreithiol Prifysgol Bangor (BULAC) yn cynnig cyngor cyfreithiol am ddim. I wneud apwyntiad, ffoniwch 01248388411 neu anfonwch e-bost atom ar bulac@bangor.ac.uk .