Fy ngwlad:
Fy ngwlad:

Chwilio

Cau

Ymchwil Economeg Iechyd Cyhoeddus ac Ataliol

Mae’r Grŵp Ymchwil Economeg Iechyd Cyhoeddus ac Ataliol, a arweinir gan yr Athro Rhiannon Tudor Edwards, yn rhan o'r Ganolfan Economeg Iechyd a Gwerthuso Meddyginiaethau yn yr Ysgol Gwyddorau Iechyd ac yn rhan o grŵp amlddisgyblaethol Sefydliad Ymchwil Iechyd a Meddygol Bangor. 

Mae ein hymchwil yn defnyddio model gydol oes sy'n cymhwyso dulliau gwerthuso economeg iechyd i dreialon a chynlluniau astudio eraill i werthuso iechyd cyhoeddus ac ymyriadau seicogymdeithasol ar lefel rhaglen a system. Defnyddir ein hymchwil yn y GIG, sefydliadau’r trydydd sector, a’r llywodraeth. Cyllidir llawer o'n hymchwil gan NIHR, HTA, elusennau a Llywodraeth Cymru.

 

 

Gyda lens ymchwil a pholisi, rydym yn cymhwyso economeg iechyd i iechyd y cyhoedd ac ataliol, llesiant a lles. Er engraifft, rydym wedi cyhoeddi tri adroddiad wedi’u comisiynu gan Iechyd Cyhoeddus Cymru: Gweddnewid Bywydau Ifanc ledled Cymru; Lles Mewn Gwaith; a Byw yn Dda yn Hirach. Gweler yr adroddiadau llawn isod:

Mae ein harbenigedd a'r dulliau a ddefnyddiwn i'w gweld yn y ffeithlun hwn:

This is a spider graph detailing the methods we use. The categories form a concentric ring in blue, and they are: Social Value, Reviewing, Economic Evaluation, Participant-Centred and Prioritisation. The methods are displayed in red circles attached to each category. For Social Value they are social return on investment and return on investment. The methods for Reviewing are realist synthesis, systematic reviews and rapid reviews. Our economic evaluation methods are cost-effectiveness analysis, cost-consequ

Llun ddisgrifiad: Gwe-ddiagram yw hwn sy’n amlygu’r dulliau a ddefnyddiwn. Mae'r categorïau'n ffurfio cylch consentrig mewn glas, sef: Gwerth Cymdeithasol, Adolygu, Gwerthusiad Economeg, Canolbwyntio ar Gyfranogwyr a Blaenoriaethu. Mae'r dulliau yn cael eu harddangos mewn cylchoedd coch sydd ynghlwm wrth bob categori. Ar gyfer Gwerth Cymdeithasol maent yn adenillion cymdeithasol ar fuddsoddiad ac adenillion ar fuddsoddiad. Y dulliau ar gyfer Adolygu yw adolygiadau synthesis realistig, adolygiadau systematig ac adolygiadau cyflym. Ein dulliau gwerthusiad economeg yw dadansoddiad cost-effeithiolrwydd, dadansoddiad cost-canlyniad, dadansoddiad cost a budd, Modelu Markov a dadansoddiad cost-ddefnyddioldeb. Dulliau sy’n canolbwyntio ar gyfranogwr yw gwerthusiad realistig ac arbrofion dewis arwahanol. Dulliau blaenoriaethiu yw dadansoddi penderfyniad meini prawf lluosog a chyllidebu rhaglenni a dadansoddiad ffiniol.

Mae tystiolaeth ryngwladol yn awgrymu y daw’r adenillion ar fuddsoddiad mwyaf o fuddsoddiad yn ystod y tair blynedd gyntaf o fywyd. Mae ein hymchwil yn dangos mai camau ataliol cadarnhaol yn ystod datblygiad plant yw'r ffyrdd pwysicaf o ymyrryd a sicrhau'r adenillion ar fuddsoddiad mwyaf i gymdeithas.

 

This image shows two graphs of public spending on health. The first curved line represents current public spending which increases over life course. The second line shows an alternative model investing early to spend less in later life.

Llun ddisgrifiad: Mae'r ddelwedd hon yn dangos dau graff o wariant cyhoeddus ar iechyd. Mae'r llinell grom gyntaf yn cynrychioli gwariant cyhoeddus cyfredol sy'n cynyddu dros gwrs bywyd. Mae'r ail linell yn dangos model amgen yn buddsoddi'n gynnar i wario llai yn ddiweddarach mewn bywyd.

Mae ein ffeithlun Olwyn Lles a Meithrin Llesiant yn dangos sut mae ffactorau yn effeithio ar ein llesiant drwy gwrs bywyd.

This infographic reflects an underlying concept of “the wheel of life”. The first concentric ring is red and reflects personal factors that determine or have an impact through the life-course on well-being and well-becoming. These are: employment and career; purpose and contribution; mental health; physical health; relationship and social connection; food , water and energy security; education and growth; personal identity; financial stability, and home and work environment. The second concentric ring is gr

Llun ddisgrifiad: Mae'r ffeithlun hwn yn adlewyrchu cysyniad sylfaenol "olwyn bywyd". Mae'r cylch consentrig cyntaf yn goch ac yn adlewyrchu ffactorau personol sy'n pennu neu'n cael effaith trwy cwrs bywyd ar lesiant a lles. Y rhain yw: gyrfaoedd a chyflogaeth; pwrpas a chyfraniad; iechyd meddwl; iechyd corfforol; perthynas a chysylltiad cymdeithasol; diogelwch bwyd, dŵr a ynni, addysg a thwf; hunaniaeth bersonol; sefydlogrwydd ariannol, ac amgylchedd y cartref a’r gwaith. Mae'r ail gylch consentrig yn wyrdd ac yn adlewyrchu ffactorau lleol sy'n pennu neu'n cael effaith ar lesiant a lles trwy’r cwrs bywyd. Y rhain yw: polisi llywodraeth genedlaethol a lleol; mynediad at dai a thrafnidiaeth; mynediad at addysg a chyflogaeth; Y gymdogaeth, yr amgylchedd adeiledig a naturiol; mynediad at leoedd gwyrdd a glas; mynediad at iechyd a gofal cymdeithasol, llythrennedd iechyd a chyfiawnder. Mae'r trydydd cylch consentrig yn las ac yn adlewyrchu ffactorau cenedlaethol a byd-eang sy'n pennu neu'n cael effaith ar lesiant a lles trwy gwrs bywyd. Y rhain yw: newid amgylcheddol a hinsoddol; normau cymdeithasol a diwylliannol; technoleg; globaleiddio; amodau macroeconomaidd; amodau geo-wleidyddol, a rhyfel, terfysgaeth, newyn, pandemig a thrychinebau naturiol.

Mae effaith ein gweithgareddau ymchwil yn bellgyrhaeddol, fel y dangosir yn yr ffeithlun isod.

This is a spider graph demonstrating our impact. It is formed of eight circles coloured in orange and blue. They are research outputs and publications, influencing policy, teaching and skills, informative resources, identifying preventative health measures, demonstrating return on investment, addressing societal issues, and collaboration and building networks.

Llun ddisgrifiad: Gwe-ddiagram yw hwn sy'n dangos ein heffaith. Mae wedi'i ffurfio o wyth cylch wedi'u lliwio mewn oren a glas. Y rhain ydi: allbynnau ymchwil a chyhoeddiadau, dylanwadu polisi, addysgu a sgiliau, adnoddau addysgiadol, adnabod mesurau iechyd ataliol, arddangos adenillion ar fuddsoddiad, mynd i'r afael â materion cymdeithasol, a chydweithio ac adeiladu rhwydweithiau.

Mae ein hymchwil yn denu cyllid o amrywiaeth o ffynonellau, fel y dangosir yn ein ffeithlun:

This is a spider graph showing our funding sources. There are six funding sources shown as blue circles. They are the UKRI which includes smaller connected green circles for NIHR, HRC and ESRC, Welsh Government which includes a smaller connected circle for HCRW, charities which include green circles for the Macular Society and St Paul’s Research Foundation, NHS health boards, Horizon Europe and Accelerate Wales.

Llun ddisgrifiad: Gwe-ddiagram yw hwn sy'n dangos ein ffynonellau ariannu. Dangosir chwe ffynhonnell arian fel cylchoedd glas. Y rhain ydi: UKRI sy’n cynnwys cylchoedd gwyrdd cysylltiedig llai ar gyfer NIHR, HRC a’r ESRC, Llywodraeth Cymru sy’n cynnwys cylch cysylltiedig llai ar gyfer HCRW, elusennau sy’n cynnwys cylchoedd gwyrdd ar gyfer y Gymdeithas Facwlaidd a Sefydliad Ymchwil San Bawl, byrddau iechyd y GIG, Horizon Ewrop a Cyflymu Cymru.

Horizon Ewrop Invest4Health

[Llun ddisgrifiad:] Gwe-ddiagram yw hwn sy’n dangos ein harianwyr, sy’n cynnwys UKRI, Llywodraeth Cymru, Byrddau Iechyd GIG, Horizon Ewrop ac Elusennau.Mae'r Ganolfan Economeg Iechyd a Gwerthuso Meddyginiaethau (CHEME) yn bartneriaid allweddol ym mhroject Invest4Health yr Undeb Ewropeaidd. Mae’r cydweithrediad hwn gan Horizon Europe ar draws wyth gwlad wedi’i ariannu fel un o’r pedair rhaglen ymchwil fawr ar alwad HORIZON-HLTH-2022-CARE-08-04 — Gwell modelau ariannu ar gyfer systemau iechyd. Mae cyfraniad allweddol CHEME i’r project hwn yn cynnwys edrych ar yr hyn a olygir gan Fuddsoddi Gallueiddio Clyfar, ar draws y sectorau cyhoeddus, preifat a gwirfoddol ar lefel macro, meso a micro, a phrofi a gwerthuso modelau Buddsoddi Gallueiddio Clyfar arfaethedig sy’n anelu at ddarparu cyllid cynaliadwy ar gyfer mesurau iechyd ataliol yn y dirwedd gofal iechyd ôl-COVID-19.

Cyngor ar Bresgripsiwn

Mae Citizens Advice on Prescription (CAP) yn ymyriad lles a phresgripsiynu cymdeithasol a ddarperir gan Raglen Iechyd Lerpwl Cyngor ar Bopeth | Cyngor ar Bopeth (citizensadviceliverpool.org.uk). Nod CAP yw darparu un 'porth' o wasanaethau iechyd yn Lerpwl i gynnig cefnogaeth gymdeithasol a lles gyfannol. Elfen allweddol o wasanaeth CAP yw ei fod wedi’i gynllunio i wella bywydau unigolion, ond hefyd i ddarparu cefnogaeth i’r system gofal iechyd, gyda’r nod o leihau’r pwysau ar y gwasanaeth iechyd yn sgil materion nad ydynt yn ymwneud ag iechyd.

Mae tîm economeg iechyd y cyhoedd, ar y cyd â Phrifysgol Lerpwl, ar hyn o bryd yn gwerthuso effeithiolrwydd a chost-effeithiolrwydd y rhaglen CAP. Ar gyfer y dadansoddiadau economaidd iechyd, byddwn yn defnyddio gwerthoedd cyfleustodau ansawdd bywyd sy’n gysylltiedig ag iechyd yn ogystal â newidiadau yn y defnydd o wasanaethau iechyd (e.e. nifer yr ymweliadau â meddygon teulu ac ysbytai), a chostau rhaglenni i gynnal dadansoddiad cost-effeithiolrwydd ac adenillion cymdeithasol ar fuddsoddiad ar yr ymyriad.

KiVa

Mae’r Ganolfan Economeg Iechyd a Gwerthuso Meddyginiaethau, Prifysgol Bangor, yn cynnal gwerthusiad economeg iechyd o raglen gwrth-fwlio cyffredinol KiVa fel rhan o dreial Stand Together y Deyrnas Unedig. Mae dros 25% o blant y Deyrnas Unedig yn cael eu bwlio’n rheolaidd a gall bwlio yn yr ysgol effeithio ar absenoldeb, cyrhaeddiad academaidd ac arwain at blant sy’n cael eu bwlio yn cael mynediad at fwy o wasanaethau iechyd meddwl o gymharu â phlant nad ydynt yn cael eu bwlio. Mae canlyniadau iechyd a gofal cymdeithasol cwrs bywyd niweidiol posibl yn amlygu pwysigrwydd dull iechyd cyhoeddus ataliol i leihau bwlio ymysg plant. Mae treial Stand Together y Deyrnas Unedig yn darparu’r gwerthusiad treialon hapsamplu rheolyddedig ar raddfa fawr gyntaf o’r rhaglen KiVa yng Nghymru a Lloegr, gan ymchwilio i weld a yw KiVa yn fwy effeithiol a chost-effeithiol o ran lleihau bwlio yn ysgolion cynradd y Deyrnas Unedig o gymharu â dull arferol ysgolion o fynd i’r afael â bwlio. Mae KiVa yn ymyriad cymhleth, aml-gydran a ddarperir o fewn system addysg gymhleth. Rydym yn defnyddio lens gwerthusol eang i ddarparu tystiolaeth cost-effeithiolrwydd cynhwysfawr a pherthnasol i'r rhai sy'n gwneud penderfyniadau.

 

Methodoleg economeg iechyd y cyhoedd

Edwards, R. T., & McIntosh, E. (gol.). (2019). Applied health economics for public health practice and research. Gwasg Prifysgol Rhydychen. Y llyfr hwn yw'r pumed yn y gyfres o Lawlyfrau ar Werthuso Economaidd Iechyd.

Image of book cover - Edwards, R. T., & McIntosh, E. (Eds.). (2019). Applied health economics for public health practice and research. Oxford University Press.

  • Yn 2022 fe wnaethom gynnal cwrs deuddydd ar-lein rhad ac am ddim i gyd-fynd â'n gwerslyfr. Denodd y cwrs dros 150 o gynrychiolwyr ledled y byd o tua 60 o sefydliadau.

  • Edwards, R. T., & Lawrence, C. L. (2021). ‘What You See is All There is’: the importance of heuristics in cost-benefit analysis (CBA) and social return on investment (SROI) in the evaluation of public health interventions. Applied Health Economics and Health Policy, 19(5), 653-664.

     

 

Cefnogi Polisi

Rydym yn darparu cyngor a chymorth economeg iechyd i sefydliadau iechyd a gofal cymdeithasol yn unol â blaenoriaethau ac anghenion Llywodraeth Cymru. Er enghraifft:

  • Trwy ein gwaith gyda Chanolfan Dystiolaeth Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru rydym yn cydweithio'n agos ag Iechyd Cyhoeddus Cymru a rhanddeiliaid eraill megis Llywodraeth Cymru ar adolygiadau cyflym o'r dystiolaeth iechyd a gofal cymdeithasol sydd ar gael. Mae adolygiadau diweddar yn cynnwys lles y gweithlu a modelau gofal lliniarol (ar y gweill).
  • Arweiniodd Rhiannon dîm Sefydliad Ymchwil Iechyd a Meddygol Bangor (BIHMR) fel partner yng Nghanolfan Tystiolaeth COVID-19 Cymru, sydd wedi arwain at grant newydd o £5 miliwn dan arweiniad Caerdydd, fel canolfan adolygu i Lywodraeth Cymru gefnogi tystiolaeth polisi seiliedig ar iechyd a gofal cymdeithasol ôl-bandemig. Mae’r rhain yn cynnwys adolygiadau cyflym ar effeithiolrwydd a chost-effeithiolrwydd ymyriadau i leihau niwed i blant a phobl ifanc sydd wedi bod yn agored i drais/cam-drin domestig, ac ymyriadau ac arferion gorau i gefnogi pobl â COVID-hir i ddychwelyd i weithgareddau arferol.
  • Gweithredodd Rhiannon fel arbenigwr i Swyddfa Materion Cymreig Llywodraeth y DU ar y posibilrwydd o greithio economi Cymru ar ôl y pandemig.

Economeg iechyd lles a meithrin llesiant

I ddod: Llyfr Gwasg Prifysgol Rhydychen – Economeg iechyd lles a meithrin lles ar draws cwrs bywyd.

  • , dan arweiniad Prifysgol Gothenburg, a ariennir gan Horizon Ewrop.
  • Ffyrdd at Les, a ariennir gan y Sefydliad Iechyd a NIHR.
  • Dull newydd hyfforddi therapiwtig ar gyfer gwella lles emosiynol (hyfforddiant EMD), mewn cydweithrediad â Phrifysgol Caerdydd, wedi'i ariannu gan y Rhaglen Accelerate (trwy Hwb Gwerth Cymdeithasol CHEME).
  • Y Bartneriaeth Awyr Agored: Rhaglen ‘Agor Drysau i’r Awyr Agored’ (ODO), mewn cydweithrediad â Phrifysgol Caerdydd, wedi’i hariannu gan y Rhaglen Accelerate.
  • Rhaglen Presgripsiynu Cymdeithasol Llunio Lles yr Ymddiriedolaeth Fathom, a ariennir gan Brifysgol Caerdydd.
  • Llesiant a meithrin lles trwy gwrs bywyd mewn ymchwil a pholisi economeg iechyd cyhoeddus: ffeithlun newydd.

Prosiectau ymchwil a chydweithrediadau trwy gwrs bywyd

Blynyddoedd cynnar a phlentyndod

Glasoed a phobl ifanc

  • Treial KiVa: Effeithiau a chostau rhaglen gwrth-fwlio yn ysgolion cynradd y DU: hap-dreial clwstwr aml-ganolfan, dan arweiniad Prifysgol Bangor, a ariennir gan NIHR.
  • Dewis Modelau Rôl Actif i Ysbrydoli Merched (CHARMING), mewn cydweithrediad â phrifysgol Caerdydd, a ariennir gan Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru, Llywodraeth Cymru.
  • Archwilio'r rhwystrau a'r galluogwyr i wasanaethau ar gyfer pobl ifanc sy'n gadael gofal: astudiaeth ansoddol, a ariennir gan Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru.

Oedran gweithio

  • Gwerthuso effaith iechyd a chost-effeithiolrwydd Ways-to-Wellbeing, dull system gyfan o liniaru tlodi gydol oes, mewn cydweithrediad â Phrifysgol Lerpwl, a ariennir gan NIHR.
  • Shared Roadmap for System Change, mewn cydweithrediad â Phrifysgol Canolbarth Sir Gaerhirfryn, a ariennir gan Women’s Aid and Safer Lives
  • MAP ALLIANCE: Optimeiddio gofal ar gyfer pryder amenedigol: Gwerthusiad o ddefnydd, canlyniadau a chostau'r gwasanaeth iechyd, mewn cydweithrediad â City, Prifysgol Llundain, wedi'i ariannu gan NIHR.

Heneiddio - byw'n dda yn hirach

  • Trio Shared Lives (seibiannau byr i bobl â dementia), a arweinir gan Brifysgol Bangor, a ariennir gan Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru, Llywodraeth Cymru.
  • Rhaglen ymchwil Hyrwyddo Gweithgarwch, Annibyniaeth a Sefydlogrwydd mewn Dementia Cynnar (PrAISED), ar y cyd â Phrifysgol Nottingham, a ariennir gan NIHR.
  • Hap-brawf rheoledig ac astudiaeth ddichonoldeb o effeithiau ymyriad e-iechyd ‘iSupport’ ar gyfer lleihau gofid gofalwyr dementia, yn enwedig yn ystod y pandemig parhaus COVID-19, dan arweiniad Prifysgol Bangor, a ariennir gan NIHR.
  • Effaith rhwydweithiau cymorth cymheiriaid ar gyfer y rhai sy'n byw gyda dementia prin, mewn cydweithrediad â Choleg Prifysgol Llundain, a ariennir gan ESRC a NIHR.

Ble a sut rydym yn marw'n dda

  • Cyllid a mynediad i ofal hosbis yng Nghymru: Astudiaeth achos yng Ngogledd Cymru.
  • Pa dystiolaeth sydd ar gael am gostau a chost-effeithiolrwydd gwahanol fodelau gwasanaeth o ofal lliniarol, gyda ffocws ar ofal diwedd oes? [teitl dros dro]. Adolygiad cyflym i’r Ganolfan Dystiolaeth Cymru.

Gwerthuso dyfeisiau a thechnolegau meddygol

Gwerthusiad economaidd o golli golwg a llawdriniaeth cadw golwg

  • Mynediad at gwnsela yn ystod arolwg colli golwg, dan arweiniad Prifysgol Bangor, wedi'i ariannu gan Gymdeithas Ddeillion Gogledd Cymru.
  • Adjunctive Steroid Combination in Ocular Trauma (ASCOT), ar y cyd â  Moorfield’s Eye Hospital and King’s College Llundain, cyllidwyd gan NIHR.

 

 

MRes Economeg Iechyd

Rydym yn cynnig Meistr trwy Ymchwil mewn Economeg Iechyd Cyhoeddus ac Ataliol.

Myfyrwyr meddygaeth yn Ysgol Feddygol Gogledd Cymru, Prifysgol Bangor.

  • Mae Rhiannon yn cynnig project profiad 'Ymchwil economeg iechyd cyhoeddus ac ataliol ar draws cwrs bywyd' yn y cydrannau a ddewisir gan fyfyrwyr (2il i 4edd flwyddyn). Bydd myfyrwyr yn cael cyfle i ymuno â rhwydwaith Ymchwil Economeg Iechyd Cyhoeddus ac Ataliol yn CHEME.

Darlithoedd pwrpasol ar economeg iechyd y cyhoedd a phynciau cysylltiedig:

  • Cynigir Rhiannon ddarlithoedd fel a ganlyn:

Yr Athro Rhiannon Tudor Edwards – Athro Economeg Iechyd a Chyfarwyddwr a sefydlydd ymchwil economeg iechyd ym Mhrifysgol Bangor a Chyd-gyfarwyddwr CHEME, a Chyd-gyfarwyddwr Economeg Iechyd a Gofal Cymru (HCEC)

Ann Lawton – Gweinyddwr CHEME a Gweinyddwr ar gyfer Economeg Iechyd a Gofal Cymru 

Dr Catherine Lawrence – Cefnogaeth Darllenwyr a Mentor Arbenigol (Myfyrwyr)

Dr Ned Hartfiel – Swyddog Ymchwil Economeg Iechyd a Chyd-arweinydd Canolfan Gwerth Cymdeithasol CHEME

Dr Victory Ezeofor – Modelydd Mathemategol/Ystadegol mewn Economeg Iechyd

Dr Bethany Anthony – Swyddog Ymchwil Economeg Iechyd

Dr Rachel Granger – Swyddog Ymchwil Economeg Iechyd

Dr Sofie Angharad Roberts – Swyddog Ymchwil Economeg Iechyd

Dr Llinos Haf Spencer – Swyddog Ymchwil Economeg Iechyd

Dr Holly Whiteley – Swyddog Ymchwil Economeg Iechyd

Dr Ceryl Davies – Darlithydd mewn Gwyddorau Iechyd (Gwaith Cymdeithasol)

Jacob Davies – Swyddog Cefnogi Project Ymchwil

Pim Doungsong – Swyddog Cefnogi Project Ymchwil

Kalpa Pisavadia – Swyddog Cefnogi Project Ymchwil

Mae PHERG yn cefnogi cenhadaeth Prifysgol Bangor i greu gweithle egnïol i gefnogi iechyd a lles cydweithwyr. Mae ein ffilm fer isod yn dangos sut mae PHERG yn cyflawni rhagoriaeth mewn ymchwil ac addysgu ym maes economeg iechyd ataliol ac iechyd y cyhoedd trwy weithle gweithredol.

Gellir wylio ein holl fideos ar sianel YouTube CHEME, http://www.youtube.com/@CHEME-bangoruni

Prosiectau wedi ei archifio