Teitl y prosiect: 'The life of the squatter settlement on Newtown Mountain, 1845 - 1907'
Ymchwilydd Doethurol: Vic Tyler-Jones
Goruchwylir gan: Dr Shaun Evans a Dr Mari Wiliam
Cododd aneddiadau sgwatwyr yng Nghymru ar ddechrau’r bedwaredd ganrif ar bymtheg, ond nid yw hanes yr unigolion a drigai yn y mannau hyn wedi ei hadrodd. Sefydlwyd un trefedigaeth o'r fath tua 1845 ar Fynydd Rhiwabon yn Sir Ddinbych ac fe gafodd yr enw 'Y Drenewydd' erbyn cyfrifiad 1861.
Ymwelodd George Borrow y drefedigaeth hon a nododd: -
‘small grimy looking huts’
‘grimy but chubby children’
a barefooted woman with ‘on her head an immense lump of coal’
[Borrow, Wild Wales, 1862 p. 313]
O ble daeth y bobl hyn a pham eu bod yn byw ar y mynydd? Sut le oedden nhw a beth allwn ni ei ddarganfod am eu hanheddau? Pa dystiolaeth sydd o ddatblygiad cymuned yn y lle hwn? Sut gwnaeth y bobl hyn wrthsefyll llymder bodolaeth yn y lle digroeso hwn a sut yr oedd yn berthnasol i economi ehangach yr ardal? Gobeithiaf roi atebion i’r cwestiynau hyn a chwestiynau eraill er mwyn disgrifio bywyd sgwatwyr Mynydd y Drenewydd.
Gweithgarwch diweddar: Ar hyn o bryd yn canolbwyntio 100% ar ysgrifennu yr adolygiad llenyddiaeth.
