Mae'r Athro Stephanie Waterman o Brifysgol British Columbia, Canada yn gweithio ar flaen y gad mewn maes robotig newydd, ac yn defnyddio robotiaid o bell i arsylwi’r môr. Bydd yr Athro Waterman yn ymweld â Phrifysgol Bangor ddydd Llun 26 Mehefin i draddodi darlith gyhoeddus ar ddefnyddio robotiaid crwydrol i ddeall y môr yn well. Mae croeso i bawb ddod i’r ddarlith am 6 o’r gloch yr hwyr yn Narlithfa Eric Sunderland (Prif Adeilad y Celfyddydau) ym Mhrifysgol Bangor.
Mae'r môr yn parhau i fod yn ddirgelwch, ac mor estron i ni â'r gofod allanol er ei fod wedi cydblethu â holl fywyd y ddaear, ac yn chwarae rhan ganolog yn y broses o reoleiddio’r hinsawdd a chynhyrchu bwyd. Mae llawer o'r dirgelwch yn deillio o'r heriau sylweddol a niferus sy'n gysylltiedig ag arsylwi'r môr. Ond mae'r chwyldro robotiaid yn gyfnod newydd o arsylwi’r môr, gyda'r potensial i chwyldroi ein dealltwriaeth o weithrediad y môr.
Chwyldroi ein dealltwriaeth o weithrediad y môr
Cyn ei darlith gyhoeddus, dywedodd yr Athro Stephanie Waterman:
“Mae ein hymdrechion diweddar i weld a deall y môr mewn ffyrdd newydd wedi cynnwys defnyddio gleiderau cefnforol, math o lwyfan arsylwi morol robotig. Rydym wedi bod yn defnyddio'r robotiaid hyn i ddeall sut mae dosbarthiad morfilod yn berthnasol i ddosbarthiad eu hysglyfaeth, sut mae strwythur y môr yn esblygu yn yr ardal a thrwy'r tymhorau a sut mae'r esblygiad hwn yn effeithio ar waelod gwe fwyd y môr, yn ogystal â'r ffyrdd rhyfedd a rhyfeddol mae'r môr yn cymysgu yn amgylchedd unigryw Cefnfor yr Arctig.
“Rydym yn adeiladu canolfan arsylwi morol robotig er mwyn monitro iechyd y môr yn y tymor hir mewn hinsawdd sy'n newid. Gyda'n gilydd, gallwn ddyfalu dyfodol arsylwi’r môr wedi ei alluogi gan gleidwyr a datblygiadau technolegol yn y dyfodol."
Dywedodd trefnydd y ddarlith, yr Athro Tom Rippeth o Ysgol Gwyddorau’r Eigion ym Mhrifysgol Bangor “Dywedir bod gan ddatblygiadau diweddar y potensial i chwyldroi ein dealltwriaeth o weithrediad y môr. Mae’r ddarlith hon gan yr Athro Waterman yn rhoi’r wybodaeth ddiweddaraf i ni am y datblygiadau diweddaraf.”
Mae gwaith yr Athro Waterman yn defnyddio arsylwadau cefnforol, modelau ac astudiaethau damcaniaethol i ddeall ffiseg cylchrediad y môr yn well, gyda diddordeb arbennig mewn cynnwrf cefnforol ar raddfa fach a chymysgu sy'n gyfrifol am ddileu amrywiaeth ynni ac eiddo cefnforol o'r system. Mae dealltwriaeth dda o'r prosesau hyn yn hanfodol i'n gallu i gynrychioli gwir gyfraniad y môr at fodelau hinsawdd. Mae hi wedi cymryd rhan mewn ymgyrchoedd arsylwi ym Môr yr Iwerydd, y Môr Tawel, Cefnfor y De a Chefnfor yr Arctig, gan dreulio ymhell dros gant o ddiwrnodau ar y môr. Erbyn hin, mae hi a’i grŵp ymchwil yn gwneud arsylwadau blaengar o gynnwrf yn y môr o lwyfannau arsylwi’r môr, gan gasglu setiau data unigryw ar gynnwrf yn y môr yng Nghefnfor yr Arctig sy’n caniatáu ar gyfer y nodweddion ystadegol cyntaf o gynnwrf yn y rhanbarth hwn. Mae ei gwaith wedi ennill cydnabyddiaeth ryngwladol, gan ddenu gwahoddiadau i gyflwyno mewn cyfarfodydd mawr gan gynnwys y Royal Society Frontiers of Science Meeting a’r Commonwealth Science Conference, yn ogystal â gwobrau ymchwil sylweddol gan gynnwys y CNC-SCOR Early Career Ocean Scientist Award, y Sloan Research Fellowship in Ocean Science, a’r ARC Discovery Early Career Researcher Award.
