Gwaith ymchwilwyr Bangor yn dylanwadu ar adroddiad Tŷ’r Arglwyddi ar ddiffygion democratiaeth ddigidol

Mae cyngor dau ymchwilydd o Brifysgol Bangor wedi dylanwadu ar argymhellion adroddiad i ddemocratiaeth a thechnolegau digidol gan un o bwyllgorau Tŷ’r Arglwyddi.

Rhoddodd Vian Bakir, Athro Newyddiaduraeth ac Andrew McStay, Athro Bywyd Digidol, dystiolaeth i ymchwil Tŷ’r Arglwyddi i’r angen i ymgyrchoedd digidol grwpiau gwleidyddol fod yn dryloyw.Mae eu tystiolaeth a'u hargymhellion yn yr adroddiad, Technoleg Ddigidol ac Atgyfodiad Ymddiriedolaeth, a gyhoeddwyd gan Bwyllgor Dethol Tŷ'r Arglwyddi ar Ddemocratiaeth a Thechnolegau Digidol.Vian Bakir

Mae adroddiad Tŷ’r Arglwyddi yn nodi ein bod mewn “pandemig o ‘wybodaeth gamarweiniol’” a allai arwain at “gwymp yn ymddiriedaeth y cyhoedd, a heb ymddiriedaeth mewn democratiaeth fe fydd yn dirywio i amherthnasedd.”

Yn eu tystiolaeth i'r Pwyllgor Dethol hwn, pwysleisiodd athrawon Prifysgol Bangor sut y gall defnyddio technolegau digidol mewn ymgyrchu gwleidyddol fod o fudd i'r broses ddemocrataidd, megis trwy ysgogi ac ymgysylltu â phobl na fyddent fel arall yn pleidleisio.

Fodd bynnag, maent yn canolbwyntio ar sut y gall technolegau o'r fath hefyd niweidio democratiaeth os nad oes tryloywder o ran sut y defnyddir y technolegau hyn.“Mae yna lawer o broblemau democrataidd posib gydag ymgyrchu digidol, os yw proffilio cynulleidfaoedd targed ac optimeiddio negeseuon yn cael ei wneud mewn modd lle nad yw pobl yn deall eu bod yn cael eu targedu â negeseuon emosiynol neu dwyllodrus sydd wedi'u personoli are u cyfer, ”meddai Vian Bakir.

Andrew McStay“Er enghraifft, os yw un pleidleisiwr yn derbyn negeseuon preifat sydd â chynnwys hollol wahanol i’r nesaf, yna sut y gall pleidleiswyr wneud dewisiadau gwybodus, a sut y gall pobl ddwyn y rhai a etholwyd i gyfrif?“

Hefyd, sut allwn ni sicrhau nad yw pobl yn cael eu hannog i beidio â phleidleisio trwy negeseuon wedi'u personoli sydd â'r nod o atal eu pleidlais?

“Sut allwn ni sicrhau nad yw ymgyrchwyr gwleidyddol yn ceisio manteisio ar wendidau seicolegol pobl eu hunain trwy chwarae ar eu pryderon preifat? Os nad ydym yn gwybod beth mae ymgyrchwyr gwleidyddol yn ei wneud, a pha negeseuon y maent yn eu hanfon, at bwy a pham, yna mae'n ei gwneud yn anodd ateb unrhyw un o'r cwestiynau hyn.

“Rydyn ni'n gwybod bod y gwariant ar ymgyrchu gwleidyddol digidol wedi cynyddu llawer yn y DU yn ystod yr ychydig flynyddoedd diwethaf, a bod rhai pleidiau gwleidyddol yn eithaf hapus i ddweud anwireddau yn eu negeseuon ymgyrchu ar y cyfryngau cymdeithasol.”

Tryloywder

Yn eu tystiolaeth, mae’r darlithwyr yn darlunio’r materion hyn trwy ganolbwyntio ar yr amrywiol ymgyrchoedd ‘Gadael’ gan grwpiau yn Refferendwm 2016 ar p'un ai i Aros yn yr Undeb Ewropeaidd (UE) ai peidio.

Er mwyn atal niwed pellach, maent yn argymell rhagor o dryloywder ymgyrchoedd digidol. Dylai pleidleiswyr wybod:

• Pa gynulleidfaoedd a dargedwyd;

• Beth oedd sail y targedu (gan gynnwys demograffeg a seicograffeg);

• Pa fath o negeseuon a ddefnyddiwyd;

• I ba bwrpas (e.e. cynnull pleidleiswyr neu eu hatal);

• Pa agweddau ar yr ymgyrch a lwyddodd i ennyn y mwyaf o ddiddordeb ymysg pleidleiswyr (e.e. hysbysebion, negeseuon, themâu, memes penodol).

Er mwyn deddfu ar gyfer tryloywder o’r fath roeddent hefyd yn cymeradwyo'r angen am argraffnodau mewn hysbysebion gwleidyddol ar gyfryngau cymdeithasol - fel y bydd bob amser yn amlwg i ddinasyddion pwy a anfonodd y neges wleidyddol atynt ar-lein.

‘Manipiwleiddio’

Gan adeiladu ar dystiolaeth o’r fath, mae adroddiad Tŷ’r Arglwyddi yn cyflwyno achos brys dros ddiwygio cyfraith etholiadol yn ogystal â’r angen i sicrhau fod y gymdeithas yn llythrennog ddigidol.

Er enghraifft, un o'i 45 argymhelliad yw y dylai'r Llywodraeth sefydlu canolfan annibynnol sy'n wynebu'r cyhoedd sy'n darparu gwybodaeth am weithdrefnau democrataidd sylfaenol, a hefyd yn rhannu arfer gorau mewn democratiaeth ddigidol rhwng llunwyr polisi a sefydliadau cymdeithas sifil.Mae llythrennedd digido o'r fath ar weithdrefnau democrataidd yn bwysig.

Tynnodd Vian Bakir sylw at arolwg diweddar YouGov a gomisiynwyd gan y Grŵp Hawliau Agored yn dangos bod bron i draean o etholwyr y DU yn dal i fod yn anymwybodol, neu ddim yn ymwybodol iawn, o sut mae pleidiau gwleidyddol yn targedu neu'n teilwra hysbysebion yn seiliedig ar ddadansoddiad o'u data personol.

“Os nad ydym yn ymwybodol o ymgais i drin trwy ficrotargetio gwleidyddol, yna ni fydd gennym ein gwarchodwyr pan fydd ymgyrchwyr yn ceisio dylanwadu arnom trwy ein porthwyr newyddion ar Facebook, ac yn y negeseuon digidol sy'n ymddangos yn ein swigod hidlo pan fyddwn ni ar-lein,” meddai Vian Bakir.

“Ni all hyn fod yn sefyllfa iach i unrhyw ddemocratiaeth. Mae pleidleiswyr eisiau cael eu hysbysu, nid eu manipiwleiddio. ”