Gellir disgrifio un maes o'r ‘genhedlaeth nesaf’ o raglenni deallusrwydd artiffisial fel systemau ‘empathi awtomataidd’. Mae'r rhaglenni hyn yn defnyddio deallusrwydd artiffisial i ymateb yn briodol i seicoleg ac emosiynau dynol canfyddedig.
Ond daw llu o gwestiynau moesegol ac ymarferol yn sgil datblygiadau o’r fath. A fydd deallusrwydd artiffisial yn deall gwahaniaethau cynnil o ran diwylliant, hil neu rywedd? Sut gallwn sicrhau bod anghenion unigolion yn cael ymateb priodol? Sut gallwn sicrhau bod ‘partneriaid deallusrwydd artiffisial’ yn cael eu rhaglennu i wasanaethu ein buddiannau ni yn hytrach na buddiannau rhywun arall? A yw'r gyfraith gyfredol yn gwneud gwaith digon da o ddiogelu cymdeithas a chaniatáu i ni fwynhau manteision technolegau newydd?
Mae Andrew McStay, sy’n Athro Technoleg a Chymdeithas ym Mhrifysgol Bangor, yn arwain project ymchwil penodol i ddeall yn feirniadol oblygiadau partneriaeth rhwng pobl a deallusrwydd artiffisial ac i ddatblygu safonau technegol a safonau llywodraethu byd-eang ar gyfer empathi efelychiedig a phartneriaethau rhwng pobl a deallusrwydd artiffisial.
Mae gan yr Athro McStay, sy'n arwain Labordy Deallusrwydd Artiffisial Emosiynol y Deyrnas Unedig, bortffolio hirsefydlog o ymchwil a rennir gyda chymheiriaid yn Japan, lle bu cryn ddiddordeb mewn cynorthwywyr personol awtomataidd a ‘roboteg gymdeithasol’. Mae gan y Labordy Deallusrwydd Artiffisial Emosiynol hefyd bartneriaeth gyda Sefydliad Cenedlaethol Gwybodeg Japan.
Ar hyn o bryd, mae cynhyrchion deallusrwydd artiffisial at ddibenion cyffredinol yn aml yn cael eu marchnata fel ‘partneriaid empathig’, ‘deallusrwydd artiffisial personol’, ‘cyd-beilotiaid’, ‘cynorthwywyr’, ac enwau tebyg sy’n golygu ‘partneriaeth rhwng pobl a deallusrwydd artiffisial’. Yma, defnyddir y term ‘empathi efelychiedig’ o fewn systemau deallusrwydd artiffisial ar gyfer partneriaethau rhwng pobl a deallusrwydd artiffisial mewn amryw o gyd-destunau, o leoliadau gwaith, therapi, addysg, hyfforddi bywyd a phroblemau cyfreithiol, i feysydd ffitrwydd, adloniant, a mwy.
Mae’r systemau hyn yn codi cwestiynau moesegol sy’n fyd-eang eu natur ond eto’n elwa o archwilio syniadaeth foesegol o bob rhan o’r byd. Mae rhai cwestiynau moesegol am bynciau megis tryloywder, atebolrwydd, tuedd a thegwch yn gyfarwydd, ond mae eraill yn benodol ac yn unigryw, gan gynnwys dibyniaethau a rhyngweithiadau seicolegol, priodoldeb plant, materion ymddiriedol, animistiaeth, a manipiwleiddio trwy bartneriaethau â systemau deallusrwydd artiffisial at ddibenion cyffredinol.
Ariennir yr ymchwil gan yr UKRI trwy Responsible AI UK.
Bydd y safon IEEE (Sefydliad Peirianwyr Trydanol ac Electroneg) a ddaw o ganlyniad i’r ymchwil hwn yn diffinio ystyriaethau moesegol, yn manylu ar arferion da, ac yn ategu cyfraith rhanbarthol a hawliau dynol rhyngwladol.
Ychwanegodd yr Athro McStay,
“Rydym yn credu fod y defnydd o fesur cyflwr dynol i ymgysylltu â dimensiynau ansoddol bywyd dynol yn ei ddyddiau cynnar o hyd. Mae deallusrwydd artiffisial emosiynol, a’r gwaith o fesur cyflwr dynol yn awtomataidd ar raddfa fwy, yn gofyn am graffu cymdeithasol, diwylliannol, cyfreithiol a moesegol parhaus.”
