Mae staff o adran Almaeneg Ysgol Iaith, Diwylliant a’r Celfyddydau ym Mhrifysgol Bangor wedi ysgogi project i gyfieithu ac addasu ‘Metamorphosis’ gan Franz Kafka yn fersiwn ‘hawdd i’w ddarllen’ i ddysgwyr y Gymraeg.
Dywedodd Dr. Sarah Pogoda, Uwch Ddarlithydd mewn Astudiaethau Almaeneg,
“Mae ‘Metamorphosis’ Kafka yn cael ei astudio’n aml mewn modiwlau ar gyfer dysgwyr Almaeneg, ac yn llyfr craidd yn y rhan fwyaf o ysgolion Almaeneg. Er bod y gwaith yn cael ei ystyried yn anghonfensiynol (mae’r prif gymeriad yn deffro i ddarganfod ei fod yn bryf ofnadwy!) mae’n ddarn byr gyda llawer o eirfa a phatrymau berfau sy’n cael eu hailadrodd, yn ddelfrydol ar gyfer dysgwyr iaith. Roedd fy nghydweithiwr, tiwtor Almaeneg Lana Feldmann (bellach ym Mhrifysgol Bryste) a minnau newydd ddechrau dysgu Cymraeg yma gyda rhaglen Hyfforddiant Iaith Gymraeg y Brifysgol ac yn meddwl gallai ‘Metamorphosis’ hefyd gael ei droi’n adnodd handi ar gyfer dysgu Cymraeg.”
Ychwanegodd Lana Feldmann,
“Gweithiodd Sarah a minnau’n agos gyda Huw Jones, y cyfieithydd, fel rhan o dîm y project. Wnaethon ni hefyd rhoi tipyn o feddwl ar sut orau i gynllunio’r tudalennau i helpu’r dysgwr iaith. Mae gan dudalennau ochor chwith esboniadau geirfa a gramadeg i helpu arwain y dysgwr trwy bob paragraff yn y prif destun gyferbyn. Mae’n ddefnyddiol iawn gan nad yw’n torri ar rediad y darllen.”
Wedi’i gyhoeddi yn 2020, mae ‘Metamorffosis’ wedi gwerthu tua 500 o gopïau ac wedi cael ei ddefnyddio gan y tiwtor Cymraeg Jenny Pye o Ganolfan Bedwyr y Brifysgol, fel rhan o’i sesiynau ar gyfer dysgwyr lefel canolradd ac uwch.
Dywedodd Jenny,
“Mae ‘Metamorffosis’ yn stori ryfeddol ac mae wedi bod yn wych ei darllen gyda’r dysgwyr. Mae cynnwys patrymau iaith a geirfa ar dudalennau’r ochr chwith yn ddefnyddiol iawn ac yn help mawr i ddilyn y stori. Mae cwestiynau ar gael ar bob pennod, sydd yn rhoi’r cyfle i’r dysgwyr drafod y stori ar lafar yn y sesiynau wedyn.”
Mae cyfieithu gwaith Kafka hefyd yn gyfraniad gwerthfawr i’r amrywiaeth o lyfrau sydd ar gael yn Gymraeg. Cyfieithwyd gweithiau adnabyddus o lenyddiaeth y byd i’r Gymraeg yn y gorffennol, ond prin a welwyd yn ystod yn y degawdau diwethaf.
100 mlynedd ar ôl marwolaeth Franz Kafka mae ei ddylanwad yn cael ei hystyried a’i dadansoddi ar draws y byd academaidd a llenyddol. Mae Nathan Abrams, Athro Astudiaethau Ffilm, wedi cyfrannu yn ddiweddar at ‘Kafka 100’ ar wefan The Conversation - Gweler yma.
