Coedwigoedd aeddfed yn hanfodol ar y rheng flaen yn y frwydr yn erbyn newid hinsawdd

Datgela astudiaeth newydd fod gan goedwigoedd aeddfed rôl allweddol i’w chwarae yn y frwydr yn erbyn newid hinsawdd – sef echdynnu carbon deuocsid (CO₂) o'r atmosffer a'i gloi mewn pren newydd.

Darganfu ymchwilwyr o’r Institute of Forest Research ym Mhrifysgol Birmingham (BIFoR), sy’n gweithio ochr yn ochr â chydweithwyr o Brifysgol Bangor, Prifysgol Abertawe a Phrifysgol Caerwysg, fod coed hŷn yn ymateb i lefelau uwch o CO₂ yn yr atmosffer trwy gynyddu faint o biomas prennaidd sy’n cael ei gynhyrchu – gan fynd yn groes i ddamcaniaethau presennol a ddywed nad oes gan goetiroedd aeddfed y gallu i ymateb i lefelau uwch o CO₂.

Canfu’r arbenigwyr fod cael eu hamlygu i lefelau uwch o nwyon tŷ gwydr (CO₂ yr atmosffer amgylchol) yn cynyddu cynhyrchiant pren gan 9.8% ar gyfartaledd dros gyfnod o saith mlynedd. Nid oedd unrhyw gynnydd cyfatebol yng nghynhyrchiant deunydd megis dail neu wreiddiau mân sy’n rhyddhau CO₂ i'r atmosffer yn gymharol gyflym.

Mae eu canfyddiadau a gyhoeddwyd heddiw (12 Awst) yn Nature Climate Change, yn cefnogi rôl coedwigoedd aeddfed fel storfeydd carbon hirdymor ac fel atebion naturiol i sefyllfa’r hinsawdd - diolch i ddata o arbrawf hirsefydlog cyfoethogi CO₂ aer-rhydd (FACE) yn yr Institute of Forest Research ym Mhrifysgol Birmingham (BIFoR).

Aeth ymchwilwyr BIFoR ati i gynnal arbrawf FACE mewn coetir collddail 180 mlwydd oed lle tyfai’n bennaf goed Quercus robur 26 metr o uchder mewn chwe llain ac iddynt ddiamedr o 30 metr, gyda thri ohonynt yn cael eu hamlygu i CO₂ uchel a'r tri phlot arall yn gweithredu fel rheolyddion.

Fel rhan o astudiaeth FACE BIFoR astudiodd ecolegwyr o Brifysgol Bangor gynhyrchiant gwreiddiau mân y coed derw aeddfed i bennu swm net y cynhyrchiant tanddaearol. Mae cynhyrchiant, marwoldeb a dadelfeniad gwreiddiau mân dros dro yn hanfodol i ddeinameg carbon ecosystemau coedwigoedd.

Dywedodd yr awdur arweiniol, yr Athro Richard Norby, o Brifysgol Birmingham: “Mae ein canfyddiadau’n gwrthbrofi’r syniad na all coedwigoedd aeddfed ymateb i CO₂ atmosfferig, a’u bod yn gadael y gwaith o ddal carbon mewn modd naturiol i goedwigoedd ifanc sydd ar eu prifiant.

“Mae tystiolaeth astudiaeth FACE BIFoR o’r cynnydd sylweddol yng nghynhyrchiant biomas prennaidd yn cefnogi rôl coedwigoedd aeddfed fel datrysiadau naturiol i sefyllfa’r hinsawdd yn y degawdau nesaf wrth i gymdeithas ymdrechu i leihau ei dibyniaeth ar garbon.”

Mae arbrofion FACE yn dynwared amodau atmosfferig y dyfodol ac yn darparu data gwerthfawr ar y rhyngweithio sy’n digwydd rhwng biosffer ac atmosffer. Canfu arbrofion blaenorol y gall cynhyrchiant coedwigoedd gynyddu o dan amodau CO₂ uchel ond cafodd yr arbrofion hynny eu cynnal mewn planhigfeydd coed ifanc - gan godi cwestiynau ynghylch a fyddai coed hŷn yn ymateb yn yr un modd.

Dywedodd yr Athro Rob McKenzie, Cyd-awdur a Chyfarwyddwr BIFoR, o Brifysgol Birmingham: “Credwn y bydd canlyniadau ein harbrawf saith mlynedd yn BIFoR yn amhrisiadwy i lunwyr polisi ledled y byd wrth iddynt fynd i’r afael â chymhlethdodau newid hinsawdd yn y misoedd a’r blynyddoedd nesaf.

“Mae arbrofion FACE megis ein rhai ni yn hynod bwysig ar gyfer rhagweld crynodiadau CO₂ atmosfferig yn y dyfodol a llywio penderfyniadau polisi. Ond hyd yn oed os yw’r cynnydd yn nhyfiant coed yn trosi’n gynnydd hirdymor o ran storio carbon yn yr ecosystem, ni ellir ystyried hyn fel rheswm i ohirio lleihau’r defnydd o danwyddau ffosil.”